Przewodnik prawny dla polskiej rodziny za granicą

Cypr

Spis treści

Lista państw

Najważniejsze informacje

Szkoła

Model edukacji

Szkolnictwo na Cyprze dzieli się na 3 poziomy:

szkolnictwo wczesnoszkolne (przedszkola i szkoły podstawowe),
szkolnictwo średnie (gimnazja, licea i szkoły zawodowe),
szkolnictwo wyższe (college, uniwersytety).

Obowiązkową naukę dzieci rozpoczynają od „zerówki” we wrześniu roku, kiedy skończą 5 lat. Należy zaznaczyć, że w celu określenia kiedy dziecko powinno rozpocząć naukę, na Cyprze nie liczy się wieku rocznikowo, czyli od 1 stycznia do 31 grudnia, ale pełne skończone lata w momencie rozpoczęcia szkoły we wrześniu. Na stronie internetowej cypryjskiego Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu i Młodzieży znajduje się kalkulator, który po wpisaniu daty urodzenia dziecka wskaże, w którym roku szkolnym dziecko powinno rozpocząć naukę w „zerówce” i szkole podstawowej. Zalecamy skorzystanie z tego instrumentu, bo często są wprowadzane drobne zmiany: zobacz.

Szkoła podstawowa jest sześcioletnia, bezpłatna i obowiązkowa. Językiem nauczania jest język grecki. Nauka w języku angielskim jest możliwa w szkołach prywatnych, prowadzonych w modelu edukacji brytyjskiej (w sumie 13 klas podzielonych na 7 lat edukacji wczesnoszkolnej i 6 lat edukacji średniej). Dzieci które nie znają języka greckiego, powinny mieć zapewniony kurs języka greckiego w ramach bezpłatnej edukacji. Rodzice powinni zgłosić taką potrzebę przy rejestracji dziecka do szkoły.

Ukończenie szkoły podstawowej pozwala na rozpoczęcie w wieku 12 lat nauki w gimnazjum. Trwa ona 3 lata, a jej ukończenie pozwala na wstęp do liceum lub szkoły technicznej/zawodowej (nauka w tych placówkach nie jest już obowiązkowa).

Nauka w liceum trwa także 3 lata, a program nauczania zawiera przedmioty obowiązkowe, które wszyscy uczniowie muszą zaliczyć oraz uzupełniające – kierunkowe, które uczniowie wybierają według własnego uznania i zainteresowania.

Alternatywą dla liceum jest również 3-letnia szkoła techniczna/zawodowa, która poza podstawowym programem nauczania daje kwalifikacje do wykonywania zawodu wybranego przez ucznia.

Rok szkolny

Każdy rok szkolny rozpoczyna się 1 września i kończy 31 sierpnia, przy czym uczniowie rozpoczynają naukę w drugi poniedziałek września i kończą ją w środę poprzedzającą przedostatni piątek czerwca.

Każdy rok szkolny dzieli się na III semestry:

I semestr trwa od rozpoczęcia lekcji do przerwy bożonarodzeniowej, która trwa 2 tygodnie,
II semestr rozpoczyna się po zakończeniu przerwy bożonarodzeniowej i trwa do przerwy wielkanocnej, trwającej 2 tygodnie,
III semestr trwa od końca przerwy wielkanocnej i trwa do zakończenia lekcji w czerwcu.

Lekcje prowadzone są od poniedziałku do piątku w godzinach 7:45-13:05.

Procedura naboru dziecka do szkoły

Zapisy do państwowych szkół podstawowych i przedszkoli są dokonywane przez 3 dni stycznia w roku, w którym dziecko powinno rozpocząć naukę. W przypadku gdy dziecko nie zostało zapisane do szkoły w wyznaczonym do tego terminie, należy złożyć stosowny wniosek do rejonowego Biura ds. Edukacji (District Education Office, dane kontaktowe do poszczególnych biur można znaleźć na stronie: zobacz).

Lista rejonów przypisanych do konkretnych szkół jest ogłaszana co roku i dostępna pod linkiem: zobacz.

Rodzice dzieci, które powinny zapisać się do szkół ponadpodstawowych są informowani o procedurach naboru i terminach w odpowiednim czasie przez placówkę, do której dziecko uczęszcza.

Przedszkole

Dokumenty wymagane przy zapisywaniu dziecka do przedszkola to:

wniosek,
odpis aktu urodzenia (dokumenty wydane przez polskie urzędy powinny być opatrzone pieczęcią apostille i przetłumaczone na język grecki lub angielski u tłumacza przysięgłego wpisanego na listę tłumaczy przysięgłych Republiki Cypryjskiej) lub paszport,
rachunki (np. za prąd oraz wywóz śmieci) potwierdzające adres zamieszkania.

Wniosek wraz z wymaganymi dokumentami rodzice powinni złożyć osobiście w szkole.

Wyniki zapisów są ogłaszane w kwietniu.

Szkoła podstawowa

Dokumenty wymagane przy zapisywaniu dziecka do szkoły podstawowej to:

wniosek,
odpis aktu urodzenia (dokumenty wydane przez polskie urzędy powinny być opatrzone pieczęcią apostille i przetłumaczone na język grecki lub angielski u tłumacza przysięgłego wpisanego na listę tłumaczy przysięgłych Republiki Cypryjskiej) lub paszport,
rachunki za prąd oraz wywóz śmieci potwierdzające adres zamieszkania dziecka,
kopia stron książeczki zdrowia dziecka z danymi dziecka oraz tych, na których są zapisane wszystkie szczepienia które dziecko otrzymało bądź karta szczepień,
świadectwo uczęszczania do zerówki jednej z zatwierdzonych przez cypryjskie Ministerstwo Edukacji, Kultury, Sportu i Młodzieży placówki (o ile dziecko chodziło do takiej placówki na Cyprze, rodzice zostaną poinformowani kiedy należy zarejestrować dziecko do szkoły podstawowej).

Wniosek wraz z wymaganymi dokumentami rodzice powinni złożyć osobiście w szkole.

Wyniki zapisów są ogłaszane w kwietniu.

Gimnazjum

Dokumenty wymagane przy zapisywaniu dziecka do gimnazjum to:

wniosek,
odpis aktu urodzenia (dokumenty wydane przez polskie urzędy powinny być opatrzone pieczęcią apostille i przetłumaczone na język grecki lub angielski u tłumacza przysięgłego wpisanego na listę tłumaczy przysięgłych Republiki Cypryjskiej) lub paszport,
świadectwo ukończenia szkoły podstawowej jednej z placówek zatwierdzonych przez cypryjskie Ministerstwo Edukacji, Kultury, Sportu i Młodzieży.

Wniosek wraz z dokumentami powinien być złożony osobiście przez rodziców. Należy tu zaznaczyć, że dzieci, które uczęszczały do cypryjskiej szkoły podstawowej są informowane przez szkołę, kiedy należy dokonać zapisów i dokąd się udać. Dzieci, które uczęszczały do szkół poza Cyprem muszą zostać zaakceptowane i przydzielone do odpowiedniej szkoły przez rejonowe Biuro ds. Edukacji właściwe dla miejsca zamieszkania i to tam należy składać wniosek o zapis dziecka do szkoły gimnazjalnej (zobacz).

W celu uzyskania informacji na temat zapisu dziecka do liceum ogólnokształcącego należy skontaktować się z Departamentem Szkolnictwa Średniego Ogólnego (zobacz) lub z liceum, do którego dziecko chciałoby uczęszczać (lista liceów dostępna na stronie: zobacz).

W celu uzyskania informacji na temat zapisu dziecka do szkoły technicznej/zawodowej należy skontaktować się z Departamentem Szkolnictwa Średniego Technicznego i Zawodowego (zobacz) lub ze szkołą, do której dziecko chciałoby uczęszczać (lista szkół technicznych i zawodowych dostępna na stronie: zobacz).

Należy więc pamiętać, że wszystkie dokumenty zagraniczne, a więc i te wydane w Polsce, powinny być opatrzone pieczęcią apostille i przetłumaczone przez cypryjskiego tłumacza przysięgłego.

System wsparcia szkolnego

Dzieci mają możliwość skorzystania z różnego rodzaju zajęć wyrównawczych, spotkań z psychologiem itp. Potrzebę odbycia takich zajęć mogą zgłosić rodzice lub nauczyciel. Jeżeli dziecko ma problemy związane z nauką lub rozwojem, o których rodzice wiedzą lub mają już diagnozę wystawioną przez specjalistę, powinni zgłosić to nauczycielowi i poprosić o zajęcia wyrównawcze. Wówczas do szkoły zostaje oddelegowany specjalista, który przebada dziecko i, o ile zaistnieje taka potrzeba, zarekomenduje konkretne zajęcia wyrównawcze (np. u logopedy). Zajęcia takie są organizowane po uzyskaniu akceptacji przez Ministerstwo Edukacji, Kultury, Sportu i Młodzieży i osoba prowadząca je jest delegowana do konkretnych przypadków.

Również w ramach zajęć wyrównawczych są organizowane specjalne kursy językowe dla dzieci nie znających języka greckiego.

Istnieje program przeprowadzania bilansu zdrowia dziecka i według programu (tylko w wyznaczonych latach nauki) dzieci są badane przez lekarza pierwszego kontaktu oraz dentystę. Jeżeli zaistnieje potrzeba dostają skierowanie na dalsze bezpłatne badania lub leczenie u specjalisty. Poza tym dzieciom przysługuje bezpłatna opieka zdrowotna na zasadach ogólnych w ramach ubezpieczenia GESY.

Wsparcie władz lokalnych

Każde dziecko w wieku 5-15 lat podlega obowiązkowi szkolnemu i władze są zobowiązane do zapewnienia miejsca w szkołach. Szkoły do których należy zapisać dziecko są podzielone na rejony. Rodzice dzieci, którzy opłacają składki społeczne są uprawnieni do pobierania świadczeń na zasadach ogólnych.

Jeżeli rodzice nie mają możliwości odbierania dziecka ze szkoły po zakończeniu lekcji, mogą wnioskować o zapisanie go do świetlicy. Informacje na ten temat można uzyskać w szkole, do której dziecko uczęszcza, w biurze opieki społecznej lub w społecznym centrum kultury. Więcej informacji na temat organizacji zajęć pozaszkolnych przez jednostki samorządowe można znaleźć na stronach poszczególnych władz miejscowych (municipality, dimos).

Jeżeli dziecko jest przenoszone do szkoły cypryjskiej z placówki zagranicznej należy skontaktować się z Dystryktowym Biurem ds. Edukacji. Tam zostanie wdrożony specjalny program, aby dziecko zostało zakwalifikowane do odpowiedniej szkoły/klasy. Jeżeli dziecko nie zna języka greckiego, zostanie mu zapewniony specjalny intensywny kurs języka greckiego, tak aby jak najszybciej mogło zostać wprowadzone do ogólnego systemu edukacji. Zapotrzebowanie na odbycie takich kursów rodzice powinni zgłosić przy zapisie dziecka do szkoły.

Najczęstsze nieporozumienia

Najczęściej problemem jest bariera językowa. Należy przypilnować, aby dziecko odbyło przysługujące mu zajęcia z języka greckiego, tak aby jak najszybciej mogło zostać wdrożone w ogólny system edukacji.

Wychowanie

Obowiązki rodzica

Dziecko do 16. roku życia musi pozostawać pod stałą opieką osoby dorosłej i nie może być pozostawione w domu samo. Ponieważ dzieci podlegają obowiązkowi szkolnemu, rodzice muszą zapisać je do szkoły.

System świadczeń socjalnych

Rodzice dzieci, którzy opłacają składki społeczne są uprawnieni do pobierania wszelkich świadczeń na zasadach ogólnych.

Istnieje też instytucja Pomocy/Opieki Społecznej (Social Welfare Services), w której osoby najbardziej potrzebujące mogą uzyskać pomoc: zobacz.

Do służb społecznych mogą się zgłosić także osoby, które chciałyby skorzystać z Europejskiego Funduszu Społecznego, więcej informacji na stronie: zobacz.

Rodzinom wychowującym dzieci może przysługiwać dodatek na dziecko w wysokości do 1675 euro rocznie na dziecko. Kwota ta jest uzależniona od wysokości dochodów w rodzinie. Rodzina, której roczny dochód brutto za poprzedni rok nie przekracza następujących kwot, ma prawo do zasiłku na dziecko:

49 000 euro dla rodzin z jednym dzieckiem na utrzymaniu,
59 000 euro dla rodzin z dwojgiem dzieci na utrzymaniu,
59 000 euro wzrasta o 5 000 euro na każde dziecko pozostające na utrzymaniu w przypadku rodzin z więcej niż dwojgiem dzieci na utrzymaniu.

Prawo do zasiłku rodzinnego dla samotnego rodzica przysługuje rodzinie, której roczny dochód rodziny brutto za poprzedni rok nie przekracza 49 000 euro.

Wnioski o zasiłek składa się w Centrach Obsługi Obywatela (Citizen Service Centre/ Κέντρα Εξυπηρέτησης του Πολίτη)

Problemy wychowawcze

Wszelkie problemy wychowawcze należy zgłaszać szkole i to tam można uzyskać informacje o tym, gdzie szukać pomocy w konkretnym przypadku. W przypadku zatrzymania przez policję należy zwrócić uwagę, w jakich warunkach dziecko jest przetrzymywane (na Cyprze nie istnieje izba dziecka, pomimo wprowadzenia prawa traktującego o procedurach w trakcie zatrzymania małoletniego, wciąż nie jest ono wdrożone). W przypadku aresztowania małoletniego pozostanie on zamknięty z dorosłymi lub w wyjątkowych przypadkach przewieziony do szpitala psychiatrycznego, gdyż wciąż nie istnieją placówki dla małoletnich. Jeżeli policja zatrzyma małoletniego np. za posiadanie narkotyków, w ramach kary zostanie on zobowiązany do przejścia specjalnego kursu odwykowego prowadzonego przez jedną z organizacji non profit.

Dzieci poniżej 16. roku życia, które popełniły wykroczenia dostają decyzją sądową nadzór Opieki Społecznej, jako że w świetle prawa cypryjskiego są osobami wymagającymi pomocy, a nie przestępcami (zobacz).

Wszyscy obywatele Polski mieszkający na terenie Cypru mają prawo do uzyskania wsparcia, dofinansowań, dodatków itp. na zasadach ogólnych, jak w pozostałych krajach UE.

Problemy rodzinne

Problemy rodzinne są rozstrzygane przez sądy rodzinne właściwe dla miejsca zamieszkania, a wyroki sądowe wydane na terenie Republiki Cypryjskiej są uznawane w Polsce. Prawo do opieki nad dzieckiem ustala sąd. W przypadku, gdy rodzice mieszkają w różnych rejonach, sądem właściwym do rozpatrywania spraw o opiekę nad dzieckiem jest sąd rodzinny właściwy dla miejsca zamieszkania dziecka.

Sąd właściwy dla miejsca zamieszkania rozpoznaje sprawę na wniosek jednej ze stron. Szczegółowe informacje (w j. angielskim) o procedurach rozwodowych obowiązujących na Cyprze można znaleźć na stronie: https://e-justice.europa.eu/45/PL/divorce_and_legal_separation?CYPRUS&member=1

Informacje o procedurach podziału/uzyskiwania wyłącznej opieki nad dzieckiem są dostępne na stronie: https://e-justice.europa.eu/302/PL/parental_responsibility__child_custody_and_contact_rights?CYPRUS&member=1

Najczęstsze nieporozumienia

Dużym wyzwaniem dla Polaków mieszkających na Cyprze często okazuje się powolne działanie wszelkich instytucji. Również w przypadku szkolnictwa sprawy często przeciągają się (np. proces rozpatrywania wniosku o zajęcia wyrównawcze dla dziecka może trwać nawet kilka miesięcy). Jeżeli istnieją problemy z porozumieniem się z nauczycielem dziecka, należy udać się do dyrektora szkoły lub pedagoga szkolnego. Natomiast w przypadku braku odpowiedniej komunikacji ze szkołą dziecka można zasięgnąć porady w rejonowym Biurze ds. Edukacji.

System opieki zastępczej

Jak zostać rodzicem zastępczym w państwie przyjmującym (jaka instytucja jest właściwa do przyjęcia zgłoszenia od kandydata/kandydatów na rodzica zastępczego, gdzie poszukiwać informacji – z podaniem linków, danych do kontaktu, etc.):

Osoby zainteresowane powinny złożyć odpowiedni wniosek do Dyrektora Wydziału Pomocy Społecznej o ustanowienie ich rodzicami zastępczymi. Informacje można uzyskać w biurach Pomocy Społecznej i na stronie: http://www.mlsi.gov.cy/mlsi/sws/sws.nsf/dmlfamilies_en/dmlfamilies_en?opendocument

Kto może zostać rodzicem zastępczym (np. czy wymaga się posiadania obywatelstwa państwa przyjmującego, posiadania specjalnego wykształcenia/kwalifikacji, osiągnięcia określonego wieku, statusu rodzinnego, sytuacji mieszkaniowej/majątkowej):

Rodzicami zastępczymi mogą zostać osoby, powyżej 25-go roku życia, legalnie mieszkające na Cyprze przez co najmniej 2 lata.

Szczegóły na temat pozostałych wymogów (z podziałem na uzyskanie statusu rodziny zastępczej lub adopcji) dostępne są w języku angielskim na stronach:

http://www.cyprus.gov.cy/ oraz: http://www.cyprus.gov.cy/

Jaka jest procedura kwalifikacji kandydatów (tylko w zakresie zdefiniowania poszczególnych etapów):

Złożenie wniosku wraz ze wszystkimi wymaganymi dokumentami w Biurze Pomocy Społecznej
Proces kwalifikacji osoby/osób
Po wydaniu pozytywnej opinii można rozpocząć poszukiwanie dziecka na terenie Cypru (wniosek o adopcję konkretnego dziecka składa się do sądu rodzinnego) lub poza jego granicami (wniosek o adopcje konkretnego dziecka składa się u Dyrektora Pomocy Społecznej w Ministerstwie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustanowionego jako Centralną Instytucję ds. Adopcji Republiki Cypryjskiej).
Czas wydania ostatecznej decyzji to 2-3 lata.

Uprowadzenie rodzicielskie

Uprowadzenie rodzicielskie stanowi przestępstwo na podstawie rozdziału 154 kodeksu karnego podlegające ściganiu z urzędu. Wydawany jest Europejski Nakaz Ścigania za rodzicem uprowadzającym. Sąd rodzinny właściwy dla stałego miejsca zamieszkania dziecka rozpatruje sprawę.

Problemy z prawem

System opieki społecznej

W przypadku problemów małoletniego z prawem zostanie zawiadomiona opieka społeczna.

Kwestię przyznawania/odebrania/ograniczenia opieki nad dzieckiem rodzicom/rodzicowi lub osobom trzecim rozstrzyga Sąd Rodzinny właściwy dla miejsca zamieszkania dziecka na wniosek strony (jednego z rodziców lub właściwych instytucji) Szczegółowe informacje (w j. angielskim) przepisach z zakresu opieki nad dzieckiem obowiązujących na Cyprze można znaleźć na stronie: https://e-justice.europa.eu/47/PL/family_maintenance?CYPRUS&member=1

Dostęp do pomocy prawnej

Bezpłatna pomoc prawna przysługuje, o ile wnioskodawca spełnia kryteria przewidziane w przepisach. Szczegółowe informacje można uzyskać w sądach rodzinnych lub w biurach Pomocy Społecznej.

Można prosić o przydzielenie pełnomocnika z urzędu (informacje można uzyskać w sądzie lub w biurze opieki społecznej) lub samodzielnie go wynająć (istnieją internetowe wyszukiwarki jak np.: www.lawyersincyprus.com).

Uprowadzenie rodzicielskie