Przewodnik prawny dla polskiej rodziny za granicą

Przewodnik prawny dla polskiej rodziny za granicą

Wielka Brytania

Najważniejsze informacje

Uwaga! Informacje dotyczące Szkocji i Irlandii Północnej są podane poniżej informacji dotyczących Wielkiej Brytanii

Wielka Brytania

 
Szkoła

Model edukacji

Wszystkie dzieci w wieku od 3 lub 4 lat w Anglii mają prawo do bezpłatnej edukacji przed rozpoczęciem nauki szkolnej.

W Wielkiej Brytanii zapewnia się bezpłatnie miejsce dla wszystkich dzieci w wielu 5-16 lat w państwowych placówkach nauki szkolnej.

Obowiązek szkolny w Wielkiej Brytanii rozpoczyna się odpowiednio w dniu: 31 grudnia, 31 marca lub 31 sierpnia każdego roku – przypadającym po piątych urodzinach dziecka. Jeżeli piąte urodziny dziecka przypadają na jedną z tych dat, ten dzień będzie dniem, w którym rozpoczyna się dla danego dziecka obowiązek szkolny (np. jeżeli dziecko obchodzi piąte urodziny po 31 grudnia, a przed lub w dniu 31 marca, powinno rozpocząć naukę w pełnym wymiarze godzin w dniu 31 marca, czyli najbliższym semestrze danego roku). Dzieci muszą kontynuować naukę w pełnym wymiarze godzin aż do ukończenia szkoły.

Dziecko może zakończyć edukację szkolną w ostatni piątek czerwca w roku, w którym ukończy 16 lat przed zakończeniem wakacji letnich.

Następnie, do ukończenia 18 lat, dziecko powinno:

  • kontynuować naukę w pełnym wymiarze godzin lub
  • rozpocząć praktykę lub staż lub
  • poświęcić co najmniej 20 godzin tygodniowo na pracę lub na wolontariat (w dalszym ciągu pobierając edukację w niepełnym wymiarze godzin).

Więcej informacji na temat szkolnictwa można znaleźć na stronach: zobacz lub zobacz

Rok szkolny

Daty rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego, przerw semestralnych, ferii i wakacji w szkołach mogą być ustalone w sposób odmienny – w zależności od miejsca położenia placówki. Po wprowadzeniu adresu (postcode) szkoły daty te są dostępne na stronie zobacz.

Procedura naboru dziecka do szkoły

Co do zasady dzieci osób przyjeżdżających z zagranicy mają prawo uczęszczać do szkół w Anglii. Przed zapisaniem dziecka do szkoły, rodzice muszą się upewnić, czy posiadane przez nich prawo pobytu na terytorium Wielkiej Brytanii lub warunki ich wizy pobytowej umożliwiają ich dzieciom dostęp do bezpłatnej nauki.

Do 31 grudnia 2020 r. wszystkie dzieci posiadające obywatelstwo państw z Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii, zgodnie z brytyjskim prawem migracyjnym były uprawnione do wjazdu na terytorium Anglii w celu pobierania nauki lub kontynuowania edukacji. Każdy obywatel EOG lub Szwajcarii przybywający do Zjednoczonego Królestwa do 31 grudnia 2020 r. był uprawniony do ubiegania się do końca czerwca 2021 r. o EU Settlement Scheme, który gwarantuje dostęp do bezpłatnej nauki w szkołach w Anglii, o ile wniosek o jego przyznanie zostanie rozpatrzony pozytywnie. Aktualnie małoletni poniżej 18 roku życia mogą wjeżdżać do Wielkiej Brytanii i zachowują prawo do bezpłatnej edukacji jeżeli należą do jednej z poniższych kategorii osób:

  • osoby pozostające na utrzymaniu rodzica lub opiekuna będącego obywatelem państwa z Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii posiadającego status osoby osiedlonej;
  • osoby pozostające na utrzymaniu rodzica lub opiekuna przebywającego w Wielkiej Brytanii na podstawie ważnej wizy pobytowej (pracowniczej lub studenckiej);
  • osoby będące częścią rodziny wjeżdżającej lub przebywającej w Wielkiej Brytanii w ramach szlaku imigracyjnego dla obywateli brytyjskich (zamorskich) i osób pozostających na ich utrzymaniu.

Do wjazdu na terytorium Wielkiej Brytanii w celu pobierania bezpłatnej nauki w szkołach państwowych nie są uprawione osoby przekraczające granicę Wielkiej Brytanii na podstawie turystycznego ruchu bezwizowego czy wizy turystycznej.

Więcej informacji: https://www.gov.uk/guidance/schools-admissions-applications-from-overseas-children

Lista dokumentów potrzebnych do zapisania dziecka do szkoły jest określana przez lokalne władze, w których jurysdykcji znajduje się dana placówka edukacyjna. Co do zasady tłumaczenie przysięgłe dokumentów nie jest konieczne.

Krajowy program nauczania

  • Krajowy program nauczania składa się z pięciu kluczowych etapów:
  • Kluczowy etap 1 – klasy od 1 do 3  – dla uczniów w wieku od 5 do 7 lat;
  • Kluczowy etap 2 – klasy od 3 do 6 – dla uczniów w wieku od 8 do 11 lat;
  • Kluczowy etap 3 – klasy od 7 do 9 – dla uczniów w wieku od 12 do 14 lat;
  • Kluczowy etap 4 – klasy od 10 do 11 – dla uczniów w wieku od 15 do 16 lat;
  • Kluczowy etap 5 – klasy 12–13 – dla uczniów w wieku od 17 do 18 lat.

Edukacja podstawowa rozpoczyna się od kluczowego etapu 1 i trwa do zakończenia etapu 3.  Następnie, w wieku 11 lat, większość uczniów rozpoczyna naukę w szkole średniej, ale w niektórych szkołach uczniowie dołączają do szkoły w wieku 13+ lat. W wieku 16 lat (koniec etapu kluczowego 4 i klasy 11) wszyscy uczniowie przystępują do serii egzaminów zwanych Ogólnym Certyfikatem Szkolnictwa Średniego (GCSE). Egzamin zwykle składa się z około ośmiu do dziesięciu przedmiotów, które muszą obejmować m.in. język angielski i matematykę. Kluczowy etap 5 jest przeznaczony dla uczniów w wieku 16-18 lat (czasem 19), a po jego zakończeniu uczniowie przystępują do egzaminów na poziomie zaawansowanym lub podstawowym (GCE Advanced – A levels, GCE Advanced Subsidiary – AS levels) – będących odpowiednikiem polskiej matury. Ze względu na trwającą od marca 2020 r. pandemię Covid-19 zasady oceny kwalifikacji zdobytych przez uczniów, w tym wymagań na egzaminach A i AS level, są poddawane okresowym modyfikacjom.

Nauka języka angielskiego

Szkoły na terytorium Anglii zapewniają kursy językowe dzieciom, dla których język angielski nie jest pierwszym językiem. Nauczyciele oraz praktycy współpracujący ze szkołami dbają, aby ich oferta odpowiadała potrzebom rozwojowym i edukacyjnym wszystkich dzieci uczęszczających do danej placówki.

Poniżej został umieszczony link do broszury opracowanej przez praktyków pracujących z dziećmi i ich rodzinami, wspierającej naukę języka angielskiego od najmłodszych lat.

www.naldic.org.uk

Obowiązki i prawa rodzica

Każdy rodzic, zgodnie z prawem oświatowym, może uczestniczyć w edukacji swojego dziecka, a uczniowie powinni być kształceni zgodnie z wolą swoich rodziców. Ponadto władze szkoły są zobowiązane brać pod uwagę wszelkie opinie wyrażane przez rodziców. Osoby sprawujące władzę rodzicielską lub opiekę nad dzieckiem, mają takie same prawa jak rodzice biologiczni, a zatem mają m.in. prawo:

  • otrzymywać wszelkiego rodzaju informacje na temat sytuacji dziecka (np. raporty dotyczące postępów w nauce);
  • uczestniczyć w działaniach statutowych np. poprzez głosowanie w wyborach na przedstawicieli rady rodziców;
  • wyrażać każdorazowo akceptację (lub jej brak) udziału dziecka w zajęciach dodatkowych lub w wycieczkach szkolnych;

Pracownicy szkoły i władz lokalnych są zobowiązani traktować wszystkich rodziców jednakowo, chyba że nakaz sądowy ogranicza zdolność rodziców do podejmowania decyzji w zakresie edukacji lub otrzymywania informacji o swoich dzieciach.

Ponadto obowiązkiem każdego rodzica jest zapewnienie dostępu do edukacji dzieciom objętym obowiązkiem szkolnym. Szkoła nie powinna brać udziału w konflikcie rodziców związanych z brakiem porozumienia co do np. wyboru szkoły dla dziecka lub jego rozwojem edukacyjnym. Jeżeli jednak działanie rodziców pozostaje sprzeczne z interesem dziecka i jego dobrem, szkoła powinna zasugerować rozwiązanie konfliktu na drodze sądowej.

Leczenie a zgoda rodzica, gdy dziecko ulega wypadkowi

Ustawa o dzieciach z 1989 r., Sekcja 3 stanowi, że osoby, które nie mają władzy rodzicielskiej i w danej chwili faktycznie opiekują się dzieckiem, mogą w uzasadnionych przypadkach podjąć decyzję o jego leczeniu bez zgody rodzica – jeżeli ma ona na celu ochronę życia i zdrowia (np. w sytuacji, w której dziecko ulega wypadkowi, pracownicy szkoły powinni zabrać dziecko do szpitala w celu udzielenia mu niezbędnej pomocy i niezwłocznie poinformować o tym rodziców).

Pozostawianie dziecka samego w domu

Prawo nie określa wieku, w którym dziecko może zostać pozostawione bez opieki. Jeżeli jednak pozostawienie dziecka samego w domu zagraża jego bezpieczeństwu, może to zostać potraktowane jako przestępstwo. Ocena stopnia dojrzałości dziecka oraz oceny ewentualnego ryzyka należy do jego bezpośrednich opiekunów.

Zgodnie ze standardami przyjętymi przez Narodowe Towarzystwo Zapobiegania Okrucieństwu wobec Dzieci (National Society for the Prevention of Cruelty to Children – NSPCC):

  • dzieci poniżej 12 roku życia, co do zasady, nie są wystarczająco dojrzałe, aby pozostawić je bez opieki przez długi czas; dzieci w tym wieku nie powinny bez nadzoru pokonywać drogi ze szkoły do domu, samodzielnie gotować lub opiekować się młodszym rodzeństwem; sugeruje się pozostawianie dzieci w tym wieku pod opieką rodziny lub znajomych albo profesjonalnego opiekuna;
  • dzieci poniżej 16 roku życia nie powinny być pozostawione bez opieki w ciągu nocy;
  • niemowlęta i małe dzieci do 3. roku życia nigdy nie powinny być pozostawione bez opieki.

Jeżeli rodzice zostawiają dziecko bez nadzoru „w sposób, który może spowodować niepotrzebne cierpienie lub uszczerbek na zdrowiu”, może zostać wszczęte przeciwko nim postępowanie sądowe.

Wychowanie
 

Władza rodzicielska 

W Wielkiej Brytanii władza rodzicielska zdefiniowana została w części (section) 3(1) Ustawy o Dzieciach (Children Act 1989) i są to: „wszystkie prawa i obowiązki, które zgodnie z prawem posiada rodzic w stosunku do swojego dziecka oraz jego własności”. Pojęcie władzy rodzicielskiej skupia się przede wszystkim na obowiązkach rodzica wobec dziecka, a nie jego prawach względem małoletniego.

Co do zasady, wszystkie matki i ojcowie mają prawa i obowiązki wobec dziecka, rozumiane jako „odpowiedzialność rodzicielska” lub „władza rodzicielska”.

Władza rodzicielska w praktyce: (https://www.gov.uk/parental-rights-responsibilities)

W razie konieczności podjęcia decyzji dotyczącej wychowania dziecka, każda osoba, która sprawuje władzę rodzicielską, ma prawo zabrać głos. Codzienne decyzje powinny być podejmowane przez rodzica lub opiekuna prawnego, z którym dziecko zamieszkuje – z możliwością wyłączenia innych osób sprawujących władzę rodzicielską. W praktyce odpowiedzialność rodzicielska oznacza zdolność do podejmowania ważnych decyzji w stosunku do wychowania dziecka i może ona obejmować:

  • decyzje dotyczące edukacji dziecka, np. do jakiej szkoły dziecko będzie uczęszczało;
  • wybór, rejestracja oraz zmiana imienia lub nazwiska dziecka;
  • wyznaczenie opiekuna prawnego na wypadek śmierci rodzica;
  • wyrażenie zgody na przeprowadzenie operacji lub leczenie dziecka;
  • dostęp do dokumentacji medycznej dziecka;
  • wyrażanie zgody na wyjazd dziecka za granicę na wakacje lub dłuższy pobyt poza granicami państwa, w którym dziecko zamieszkuje;
  • reprezentacja dziecka w postępowaniach sądowych;
  • wybór religii, zgodnie z którą dziecko będzie wychowywane. W przypadku odmiennego pochodzenia kulturowego rodziców dziecka, wychowanie religijne powinno obejmować kontakt z religiami, których wyznawcami są osoby posiadające odpowiedzialność rodzicielską, do momentu, w którym dziecko osiągnie wiek, w którym będzie mogło podjąć samodzielną decyzję w tej kwestii.

Kto posiada władzę rodzicielską: (https://www.gov.uk/parental-rights-responsibilities)

  • Matka dziecka sprawuje władzę rodzicielską nad dzieckiem i nie traci jej w przypadku orzeczenia rozwodu;
  • Ojciec będący mężem matki dziecka również posiada władzę rodzicielską i nie traci jej w przypadku orzeczenia rozwodu;
  • Mężczyzna nie będący mężem matki dziecka nie nabywa automatycznie władzy rodzicielskiej;
  • Nowi partnerzy matki lub ojca nie nabywają automatycznie władzy rodzicielskiej.

Rodzic ma obowiązek dbania o zaspokojenie podstawowych potrzeb dziecka w zakresie: bezpieczeństwa, potrzeby miłości i ciepła, stymulacji intelektualnej, stabilności i poczucia granic – w zależności od stopnia rozwoju dziecka, w tym stanu jego stanu zdrowia i rozwoju psychofizycznego. Rodzic powinien zapewnić dziecku możliwość budowania relacji z rodziną oraz integrowania się ze społecznością w środowisku sąsiedzkim, szkolnym – przy jednoczesnym wspieraniu rozwoju jego własnej tożsamości.

W jaki sposób ojcowie, którzy nie są w związku małżeńskim lub partnerskim z matką mogą uzyskać odpowiedzialność rodzicielską?

Ojciec, który nie jest w związku małżeńskim ani w związku partnerskim z matką może uzyskać prawa rodzicielskie poprzez:

  • zawarcie małżeństwa lub związku partnerskiego z matką;
  • zarejestrowanie lub przerejestrowanie swojego nazwiska na akcie urodzenia dziecka;
  • zawarcie porozumienia o odpowiedzialności rodzicielskiej z matką tzw. Parental Responsibility Agreement;
  • uzyskanie orzeczenia sądu o odpowiedzialności rodzicielskiej tzw. Parental Responsibility Order;
  • uzyskanie orzeczenia o miejscu zamieszkania dziecka tzw. Residence Order przed 22/4/2014, a po tej dacie – tzw. Child Arrangements Order.

Czy mam jakieś obowiązki wobec mojego dziecka, mimo że nie posiadam odpowiedzialności rodzicielskiej?

Prawo traktuje odpowiedzialność rodzicielską i alimenty na dziecko jako całkowicie odrębne kwestie. Niezamężny ojciec, który nie posiada odpowiedzialności rodzicielskiej, nadal ma obowiązek wobec swojego dziecka, aby łożyć na jego utrzymanie. Niezamężny ojciec nie posiadający odpowiedzialności rodzicielskiej ma również pewne prawa, na przykład prawo do złożenia wniosku do sądu o wydanie konkretnych nakazów sądowych w odniesieniu do swojego dziecka, ponadto jeśli dziecko jest pod opieką władz lokalnych, ma on prawo do kontaktów z dzieckiem.

Czy odpowiedzialność i prawa rodzicielskie może zostać przeniesiona?

Osoba posiadająca odpowiedzialność i prawa rodzicielskie nie może przenieść swojej odpowiedzialności na inną osobę. Odpowiedzialność rodzicielska może być dzielona z inną osobą, ale nie może być całkowicie przekazana.

Możliwe jest powierzenie tymczasowej opieki nad dzieckiem partnerowi, opiekunce do dziecka, nauczycielowi, przyjacielowi lub krewnemu. Tymczasowi opiekunowie nie nabywają władzy rodzicielskiej, ale są zobowiązani do zabezpieczenia i promowania interesu dziecka.

Co to jest orzeczenie o odpowiedzialności rodzicielskiej (Parental Responsibility Order)?

Orzeczenie o odpowiedzialności rodzicielskiej na mocy Ustawy o Dzieciach z 1989 roku jest formą przyznania władzy rodzicielskiej, o którą mogą ubiegać się ojcowie, jeśli nie pozostają z matką dziecka w związku  małżeństwem lub partnerskim, a matka odmawia zgody na wpisanie ojca do aktu urodzenia lub odmawia podpisania z nim tzw. Porozumienia o Odpowiedzialności Rodzicielskiej.

Czy wszystkie osoby posiadające władzę rodzicielskiej muszą być zgodne zanim decyzja odnośnie dziecka zostanie podjęta?

Co do zasady, w bieżących sprawach dotyczących życia dziecka decyzje może podjąć jedna osoba posiadająca władzę rodzicielską. Nie zawsze konieczne jest uzyskanie zgody wszystkich posiadających władzę rodzicielską. Na przykład, szkoła może uznać za wystarczającą zgodę tylko od jednej osoby, aby zabrać dziecko na wycieczkę szkolną.

Jeżeli jeden z rodziców stanowczo sprzeciwia się działaniu drugiego z rodziców, może on starać się w sądzie o wydanie orzeczenia zakazującego (Prohibited Steps Order) – wówczas to sąd określi, co w jego ocenie leży w najlepszym interesie dziecka.

W ważnych sprawach dotyczących życia dziecka, wszystkie osoby posiadające odpowiedzialność rodzicielską muszą być zgodne. Dotyczy to w szczególności sytuacji, kiedy jeden z rodziców chce zmienić nazwisko dziecka, przeprowadzić się z dzieckiem za granicę lub oddać je do adopcji wówczas wszystkie osoby posiadające władzę rodzicielską muszą wyrazić na to zgodę.

Co jeśli rodzice nie mogą dojść do porozumienia w sprawie ważnej decyzji dotyczącej dziecka?

Jeśli rodzice nie są w stanie dojść do porozumienia w sprawie ważnej decyzji dotyczącej wychowania dziecka, mogą skorzystać z mediacji rodzinnej. Celem mediacji jest złagodzenie konfliktu i próba polubownego rozwiązania sporów.

Jeśli nie uda się osiągnąć porozumienia, każda z osób może wystąpić do sądu o wydanie rozstrzygnięcia odnośnie istotnych spraw dziecka (Specific Issue Order) lub wydania zakazu określonego działania (Prohibited Steps Order). Rodzic nie musi posiadać odpowiedzialności rodzicielskiej, aby złożyć wniosek, który w istocie jest prośbą do sądu o rozstrzygnięcie konkretnej sprawy – w miejsce braku zgodnej decyzji rodziców – w oparciu o najlepszy interes dziecka.

System świadczeń socjalnych

Rodzaj i wysokość świadczeń socjalnych przysługujących na dziecko, zasady ich przyznawania oraz dane kontaktowe właściwej instytucji.

Child benefit, czyli zasiłek na dziecko, przysługuje rodzicom, którzy wychowują dzieci:

  • poniżej 16. roku życia,
  • poniżej 20. roku życia, jeżeli pobierają edukację.

Zasiłek ten jest wypłacany co 4 tygodnie. Nie ma limitu co do liczby dzieci, na które można ubiegać się o jego przyznanie. Jeżeli dochody jednego z rodziców przekraczają 50 tys. GBP rocznie, rodzic będzie zobowiązany spłacić część otrzymanego zasiłku na dziecko. Instytucja zajmująca się kwestiami związanymi z zasiłkiem na dziecko to Child Benefit Office (zobacz).

Składając wniosek o zasiłek rodzinny:

  • można otrzymać punkty ubezpieczenia społecznego (National Insurance Credits), które zaliczają się do emerytury państwowej,
  • dziecku zostanie przyznany numer ubezpieczenia społecznego w dniu ukończenia przez dziecko 16 lat.

Informacje dotyczące zasiłku na dzieci znaleźć można na stronie: zobacz

Poza zasiłkiem na dzieci, w zależności od statusu imigracyjnego, istnieje możliwość ubiegania się o Universal Credit, czyli świadczenia przyznawanego na pokrycie kosztów utrzymania. Świadczenie to wypłacane jest raz w miesiącu, a jego wysokość zależy od otrzymywanych dochodów. Jeżeli beneficjent posiada dzieci, za każde z nich będzie mu przysługiwać dodatkowa kwota. Universal Credit przyznawany jest osobom, które:

  • pozostają bez pracy zarobkowej lub ich dochody są niskie,
  • mają ukończone 18 lat (wyjątkowo 16 lub 17 lat),
  • nie osiągnęły wieku emerytalnego,
  • wraz z partnerem mają oszczędności niższe niż 16 tys. GBP,
  • mieszkają na terytorium Wielkiej Brytanii. 

Informacje dotyczące Universal Credit znaleźć można na stronie: zobacz

W przypadku dzieci z niepełnosprawnościami, rodzice mogą ubiegać się o przyznanie dziecku/dzieciom zasiłku dla osób z niepełnosprawnościami (Disability Living Allowance – DLA). Świadczenie przyznawane jest dzieciom z niepełnosprawnościami poniżej 16. roku życia, na pokrycie kosztów opieki. DLA wynosi od 23 GBP do 151 GBP tygodniowo – w zależności od indywidualnych potrzeb dziecka.

Informacje dot. Disability Living Allowance można znaleźć na stronie: zobacz

Kalkulatory umożliwiające obliczenie wysokości przysługującego zasiłku: zobacz lub zobacz

Problemy wychowawcze

W zależności od wieku dziecka jest wiele instytucji, które mogę udzielić wsparcia w kwestiach związanych z jego wychowaniem, np. Services and support for parents: zobacz

Family Information Service: zobacz

Jeżeli rodzic zauważy, że dziecko zachowuje się w sposób nietypowy, powinien w pierwszej kolejności porozmawiać z lekarzem rodzinnym (GP) i skonsultować swoje obawy. Lekarz pierwszego kontaktu może zlecić dalsze badania lub skierować dziecko do specjalisty ds. zachowania dzieci w celu wydania profesjonalnej opinii. Specjalista (który posiada wiedzę również w zakresie zdrowia psychicznego) jest w stanie dokonać oceny potrzeb dziecka i opracować strategię skutecznego rozwiązywania problemów z jego zachowaniem.

Sygnały ostrzegawcze

Rodzice mogą być zaniepokojeni zachowaniem swoich dzieci z różnych powodów. Istnieją jednak pewne sygnały ostrzegawcze, na które należy zwrócić szczególną uwagę i zwrócić się o profesjonalną pomoc:

  • wyznaczane dziecku granice nie są skuteczne,
  • zachowanie się dziecka w szkole negatywnie wpływa na pozostałych uczniów,
  • dziecko ma trudności w nawiązywaniu relacji ze swoimi rówieśnikami,
  • zachowanie dziecka jest nieadekwatne do stopnia jego rozwoju.

Psycholog dziecięcy pomoże wykluczyć problemy związane ze zdrowiem psychicznym, które mogą być przyczyną problemów z jego zachowaniem. Specjalista wyda zalecenia i w zależności od potrzeb, skieruje dziecko na terapię indywidualną lub rodzinną.

Kontakt z przedstawicielami służb

Pracownicy socjalni w Wielkiej Brytanii wszystkie swoje czynności mają obowiązek opierać na przepisach prawa. Każda decyzja o objęciu dziecka opieką zastępczą – nawet przez bardzo krótki czas – musi być uzasadniona i mieć podstawę w przepisach prawa.

Niejednokrotnie relacje pomiędzy rodzicami a pracownikami socjalnymi bywają bardzo napięte. Podstawową zasadą postępowania rodziców w kontaktach z przedstawicielami służb winna być  otwartość na współpracę (np. poprzez nieutrudnianie wizyt domowych pracownikowi socjalnemu), szczerość oraz zachowanie rozsądku. Jeżeli procedura jest dla rodzica niezrozumiała, powinien on poprosić o jej ponowne wyjaśnienie. Pracownik socjalny rekomenduje konieczność podjęcia dalszych interwencji oraz określa zakres pracy z daną rodziną. Rekomendacja weryfikowana jest przez kierownika zespołu pracowników socjalnych.

Główną podstawą działania władz lokalnych jest Children Act 1989 (Ustawa o dzieciach). Jak wskazuje art. 31 ustawy, władze lokalne (Council) mają prawo wystąpić do sądu z wnioskiem o wydanie odpowiednio care order (umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej) lub supervision order (orzeczenie nadzorcze nad sprawowaniem opieki przez dotychczasowych rodziców lub opiekunów) tylko wtedy, kiedy mają uzasadnione przypuszczenie o zaistniałej krzywdzie dziecka lub gdy istnieje wysokie ryzyko wyrządzenia krzywdy. Kierując wniosek do sądu władze lokalne muszą zgromadzić materiał dowodowy, który potwierdza wystąpienie krzywdy lub wskaże na wysokie prawdopodobieństwo zagrożenia dobra dziecka w rezultacie niewłaściwie sprawowanej opieki – rozumianej jako „wina rodziców” lub niemożność sprawowania przez nich należytej opieki z uwagi na zwiększone potrzeby emocjonalne lub fizyczne dziecka. Po wnikliwej analizie sprawy, sąd podejmuje decyzję o ewentualnym wszczęciu postępowania opiekuńczego lub – nie znajdując podstaw – oddala wniosek władz lokalnych. 

Prawo może wydawać się bardzo skomplikowane dla tych, którzy nie zajmują się nim na co dzień. Sytuacja może wydawać się przytłaczająca, w szczególności jeśli wiąże się z toczącym się postępowaniem opiekuńczym. Zaleca się, aby rodzice będący stronami postępowania opiekuńczego korzystali z usług profesjonalnego prawnika, którego pomoc w sprawach opiekuńczych jest bezpłatna. Jego zadaniem jest wyjaśnienie procedury oraz pomoc w podjęciu istotnych decyzji, które będą najbardziej korzystne z punktu widzenia praw i dobra małoletniego.

Wsparcie lokalnych władz

Władze lokalne oferują szeroki zakres wsparcia w zależności od konkretnych potrzeb dziecka, do których między innymi zaliczyć można:

  • przedszkola dla dzieci poniżej piątego roku życia, które jeszcze nie uczęszczają do szkoły,
  • opieka lekcyjna i pozalekcyjna oraz zajęcia wakacyjne dla dzieci w wieku szkolnym,
  • porady, wskazówki i doradztwo wychowawcze,
  • zajęcia rekreacyjne, społeczne i kulturalne,
  • pomoc w podróży do i z domu w celu skorzystania z usług świadczonych przez władze lokalne,
  • pomoc dla dziecka i rodziców w związku z wyjazdami na wakacje,
  • placówki pomocy rodzinom,
  • pomoc finansowa (zazwyczaj w postaci pożyczki),
  • opieka tymczasowa,
  • opieka nad dzieckiem.

Jeżeli dziecko przebywa na terytorium Wielkiej Brytanii poza środowiskiem rodzinnym przez co najmniej trzy miesiące, w:

  • szpitalu publicznym (NHS) lub prywatnym,
  • szkole z internatem,
  • domu opieki,

władze lokalne mogą świadczyć następujące usługi:

  • porady, wskazówki i doradztwo wychowawcze,
  • wizyty rodzinne w miejscu pobytu dziecka,
  • pomoc w zorganizowaniu wizyty dziecka w domu rodzinnym,
  • pomoc w zorganizowaniu wspólnych wakacji dla członków rodziny.

Władze lokalne zobowiązane są do publikacji informacji na temat usług świadczonych na rzecz potrzebujących dzieci i ich rodzin. Informacje takie należy udostępniać osobom, które mogłyby skorzystać z powyższych usług.

Władze lokalne mają obowiązek świadczenia usług, które uznają za odpowiednie dla:

  • dzieci z niepełnosprawnościami,
  • dzieci, które w innym przypadku mogłyby zostać objęte postępowaniem opiekuńczym,
  • dzieci, które mogą być ofiarami działalności przestępczej.

Ponadto w Anglii władze lokalne mają obowiązek zapewnić rodzicom zastępstwo w opiece nad dziećmi z niepełnosprawnościami.

Pomoc finansowa

Władze lokalne mogą udzielić pomocy finansowej w wielu okolicznościach, gdy dziecko lub rodzina jest w potrzebie. Pomoc ta może mieć formę:

  • pożyczki,
  • płatności gotówkowej,
  • przyznania kuponów na zakup żywności, odzieży lub mebli.

Po przeanalizowaniu sytuacji rodziny władze lokalne przyznają rodzinie odpowiednią pomoc, dopasowując ją do jej szczególnych i indywidualnych potrzeb. 

Skargi dotyczące władz lokalnych

Jeżeli rodzic jest zdania, że pracownik socjalny nie zachowuje się w sposób profesjonalny, ma prawo do wniesienia skargi. W większości przypadków najskuteczniejszą formą zażalenia będzie jednak bezpośredni kontakt z kierownikiem danego pracownika socjalnego.

Jeżeli pracownik socjalny spóźnia się, jest nieuprzejmy lub dyskryminuje rodzica, zwleka z odpowiedzią na korespondencję lub podejmuje decyzje, z którymi rodzic się nie zgadza, okoliczności te mogą uzasadniać wniesienie skargi. W tym celu należy skontaktować się z pracodawcą pracownika socjalnego z prośbą o podanie informacji dotyczących procedury składania skarg. Pracodawca
ma obowiązek poinformować o takiej procedurze oraz o tym, jakie informacje należy uwzględnić
w skardze. Wniesienie skargi bezpośrednio do pracodawcy sprawi, iż zostanie ona rozpatrzona szybciej i efektywniej. Jeżeli skarżący nie są usatysfakcjonowani ze sposobu rozwiązania spornej kwestii, a droga odwoławcza w biurze pracownika została wyczerpana, istnieje możliwość zgłoszenia

Skargi u Social Care Ombudsman- czyli rzecznika ds. opieki socjalnej. Szczegółowa procedura została omówiona na stronie internetowej:  How to Complain – Local Government and Social Care Ombudsman

Jeżeli obawa dotycząca pracownika socjalnego jest bardzo poważna, rodzic może wnieść skargę bezpośrednio przez organizację Social Work England – niezależnie od jej wniesienia do pracodawcy pracownika socjalnego. Skargę można przesłać na następujący adres poczty elektronicznej: enquiries@socialworkengland.org.uk

Problemy rodzinne

Rozwód i separacja

Orzeczenie rozwodu w Anglii i Walii jest możliwe, gdy łącznie wystąpią wszystkie poniższe przesłanki:

  • związek małżeński trwał przez co najmniej rok,

  • doszło do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego,

  • małżeństwo było prawnie zawarte lub uznane w Wielkiej Brytanii (w tym małżeństwa osób tej samej płci),

  • co najmniej jedno ze współmałżonków ma miejsce stałego pobytu w Wielkiej Brytanii.

Separacja polega na nieformalnym i faktycznym rozkładzie pożycia małżeńskiego. Współmałżonkowie mają prawo zamieszkiwać wspólnie do czasu rozwodu lub do momentu, w którym sąd wyda nakaz opuszczenia wspólnego gospodarstwa domowego przez jednego z nich.

Podstawy rozwodu

W przypadku ubiegania się o rozwód należy udowodnić, że doszło do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego, a także wystąpienia jednej z przesłanek:

  • zdrada małżeńska,

  • nieodpowiednie zachowanie, takie jak przemoc psychiczna, fizyczna, nadużywanie alkoholu itp.,

  • opuszczenie drugiego małżonka na okres ponad 2 lat,

  • separacja trwająca ponad 2 lata (jeżeli obie strony wyrażają zgodę na rozwód),

  • separacja trwająca ponad 5 lat (nawet jeżeli jeden ze współmałżonków nie wyraża zgody na rozwód).

W przypadku rozwodu lub separacji należy podjąć decyzje dotyczące sprawowania opieki nad dziećmi. Uniknięcie rozprawy sądowej możliwe jest w przypadku, gdy obie strony:

  • zgadzają się co do miejsca zamieszkania dziecka,

  • zgodnie ustalą ramy czasowe i zasady, na podstawie których dziecko będzie spędzało z każdym z rodziców,

  • ustalą kwestie utrzymania dziecka.

Aby umowa była prawnie wiążąca należy skorzystać z usług prawnika (solicitor).

Rodzice mogą skorzystać z pomocy mediatora w celu sporządzenia „planu rodzicielskiego”, który będzie regulował zasady dotyczące opieki nad dzieckiem.

Małżeństwo a konkubinat

Osobom pozostającym w związku małżeńskim przysługuje więcej praw niż konkubentom. Pomimo braku legalnej definicji, konkubinat oznacza życie we wspólnym gospodarstwie domowym bez zawarcia związku małżeńskiego. Niekiedy pary mieszkające razem nazywane są „common-law partners”. Konkubinat może zostać zakończony nieformalnie, bez interwencji sądu. Sąd ma jednak uprawnienia do wydawania nakazów dotyczących opieki nad dziećmi.

Utrzymanie dziecka

Rodzice są prawnie zobowiązani do ponoszenia kosztów związanych z wychowaniem dzieci. W przypadku rozwodu bądź separacji, jeżeli jedno z rodziców nie sprawuje codziennej opieki nad dzieckiem, zobowiązane jest do uiszczania regularnych świadczeń na rzecz małoletniego, który pozostaje pod opieką drugiego z rodziców. Alimenty na dzieci zwykle przyjmują formę regularnych świadczeń finansowych na poczet codziennych kosztów ich utrzymania.

Prawo do kontaktów z dzieckiem

W przypadku rozpadu pożycia, rodzice powinni dojść do porozumienia w zakresie istotnych kwestii dotyczących ich małoletnich dzieci, tj. miejsca zamieszkania oraz wzajemnych kontaktów. Decyzja ta dotyczyć będzie tego, z którym rodzicem dziecko zamieszka oraz kiedy i jak często drugi rodzic będzie miał możliwość kontaktu z dzieckiem. W zależności od okoliczności, kontakt może być bezpośredni (kontakt osobisty) lub pośredni (rozmowy telefoniczne, e-maile, listy i prezenty). W pewnych okolicznościach kontakt może być nadzorowany przez wyznaczoną osobę lub odbywać się w centrum kontaktowym.

Komu przysługuje prawo do kontaktów z dzieckiem

W chwili narodzin dziecka, matka i ojciec (jeżeli jest w związku małżeńskim lub został wymieniony w akcie urodzenia zarejestrowanym po 1 grudnia 2003 r.) automatycznie nabywają władzę rodzicielską. Odpowiedzialność rodzicielska nie daje jednak automatycznego prawa do kontaktu.

Oczekuje się, że w przypadku separacji rodziców rodzic, z którym dziecko stale zamieszkuje, umożliwi kontakt z drugim rodzicem. Kontakt nie zależy od tego, czy rodzice dziecka byli małżeństwem. Kontakt powinien być ograniczony tylko wtedy gdy jest to konieczne dla ochrony interesów dziecka. Co do zasady przyjmuje się założenie, że zaangażowanie obojga rodziców w życie dziecka pozostaje w jego najlepszym interesie. Rodzice powinni uzgodnić pomiędzy sobą warunki kontaktów. Jeśli nie jest to możliwe, mogą zwrócić się o mediację rodzinną lub w ostateczności wystąpić do sądu o wydanie postanowienia w tej kwestii. Podkreślenia wymaga, że nie tylko rodzice mogą wnosić o uregulowanie kontaktów z dzieckiem. Dziadkowie, ciotki i wujkowie, bracia i siostry oraz każdy, kto ma bliski związek z dzieckiem, może zwrócić się do rodzica lub sądu o umożliwienie kontaktu z dzieckiem.

Jeśli dziecko znajduje się pod opieką władz lokalnych (Children’s Services), władze lokalne mają obowiązek promować i zachęcać do kontaktu między dzieckiem a „dalszymi krewnymi lub osobami z nim związanymi”. Należy jednak pamiętać, że dobro dziecka pozostaje sprawą najwyższej wagi.

Komu przysługuje możliwość kontaktu z dzieckiem znajdującym się pod opieką władz lokalnych?

Zgodnie z rozdziałem 34 (1) Ustawy o dzieciach  (Children Act 1989), władze lokalne (Children’s Services) mają obowiązek umożliwić dziecku rozsądny kontakt z:

  • jego rodzicami,

  • opiekunem dziecka (guardian),

  • każdą osobą, która sprawowała opiekę nad dzieckiem bezpośrednio przed wydaniem stałego planu opieki (Care Order), który zakłada, iż rodzice współdzielą władzę rodzicielską z władzą lokalną (pracownikiem socjalnym);

 

Najczęstsze nieporozumienia

Konflikt o dzieci

Jeśli rodzice nie są w stanie zdecydować między sobą o ustaleniach dotyczących kontaktów, powinni spróbować mediacji rodzinnej. Celem mediacji rodzinnej jest złagodzenie konfliktu i próba polubownego rozwiązywania sporu. Mediacja jest obligatoryjna przed złożeniem wniosku do sądu o wydanie orzeczenia w sprawie dziecka. Mediacja odbywa się w obecności neutralnego podmiotu – mediatora. Rolą mediatora jest pomoc rodzicom w komunikowaniu się ze sobą i podejmowaniu decyzji dotyczących ich dziecka.

Jeśli mediacja nie przyniesie skutków, istnieje możliwość wystąpienia do sądu o wydanie postanowienia w sprawie uzgodnień dotyczących dzieci (Child Arrangements Order). Jest to postanowienie wydane przez sąd zgodnie z rozdziałem 8 Children Act 1989. W postanowieniu sąd decyduje, kto będzie miał kontakt z dzieckiem, jak często i na jak długo, a także z którym z rodziców dziecko będzie zamieszkiwało.

Postępowanie sądowe może być stresującym i kosztownym doświadczeniem. Przed złożeniem wniosku o wydanie postanowienia w sprawie uzgodnień dotyczących dzieci, rodzice powinni zasięgnąć porady prawnej. Rodzic może sam złożyć wniosek, ale reprezentowanie go przez radcę prawnego ma wiele zalet. Radca prawny zna i rozumie procedury oraz może pomóc w osiągnięciu porozumienia.

Porwanie rodzicielskie

Zgodnie z Ustawą o uprowadzeniu dziecka z 1984 r. (Child Abduction Act of 1984), uprowadzenie jest to „sytuacja, w której jedno z rodziców lub opiekunów posiadających władzę rodzicielską bez woli i wiedzy drugiego z nich pod pretekstem krótkotrwałego pobytu wywozi lub zatrzymuje osobę małoletnią na dłużej niż 28 dni bez zgody jakiejkolwiek innej osoby, która ma odpowiedzialność rodzicielską za to dziecko lub zgodnego nakazu sądowego”. Osoba jest uznana za związaną z dzieckiem, jeśli jest rodzicem dziecka, opiekunem lub opiekunem specjalnym, kimkolwiek, u kogo zgodnie z orzeczeniem sądu dziecko ma mieszkać. Uprowadzenie dziecka jest przestępstwem, za które grozi kara pozbawienia wolności do lat 7.

W przypadku wywozu dziecka bez zgody drugiego rodzica z kraju, w którym dziecko ma tzw. zwykle miejsce zamieszkania (habitual residence) zastosowanie mogą mieć międzynarodowe przepisy o tzw. cywilnoprawnych aspektach uprowadzenia dziecka za granicę – więcej informacji na ten temat można znaleźć w tych miejscach:

https://e-justice.europa.eu/content_parental_child_abduction-309-pl.do

oraz

https://bip.ms.gov.pl/pl/ministerstwo/wspolpraca-miedzynarodowa/konwencja-haska-dot-uprowadzenia-dziecka/.

W Anglii i Walii organem centralnym zajmującym się wnioskami z zakresu Konwencji Haskiej dot. cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę jest The International Child Abduction and Contact Unit (ICACU): https://www.gov.uk/government/publications/icacu-referral-list-information-and-application-details/international-child-abduction-and-contact-unit-information-for-solicitors.
W Polsce jest to Ministerstwo Sprawiedliwości. Zgodnie z art. 8 Konwencji, jakakolwiek osoba
lub instytucja utrzymująca, że dziecko zostało uprowadzone lub zatrzymane z naruszeniem prawa do opieki, może zwrócić się do organu centralnego miejsca stałego pobytu dziecka lub organu centralnego każdego innego państwa – strony Konwencji o pomoc w zapewnieniu bezpiecznego powrotu dziecka do osoby sprawującej nad nim opiekę. Przywołany artykuł określa szczegółowo, jakie elementy powinien zawierać powyższy wniosek.

W Wielkiej Brytanii organem centralnym, właściwym w sprawach wynikających z Konwencji Haskiej jest:

Central Authority for England and Wales The International Child Abduction and Contact Unit; Victory House 30-34 Kingsway London WC2B 6EX

Phone (International Child Abduction Unit): 020 3681 2608 (10am to 4pm)

DX 141423 Bloomsbury 7

Fax: 020 3681 2762

icacu@offsol.gsi.gov.uk

System opieki zastępczej

Aby zostać rodziną zastępczą na terytorium Wielkiej Brytanii koniecznym jest spełnienie szeregu przesłanek. Do głównych wymagań należy:

  • Ukończenie 21 lat;
  • Status rezydent lub prawo do pozostania na terenie UK na czas nieokreślony;
  • Zdolność do sprawowania opieki nad dzieckiem lub młodą osobą w pełnym wymiarze godzin.

Co do zasady nie ma obowiązku posiadania domu lub mieszkania na własność, koniecznym jest jednak możliwość zapewnienia dodatkowego pokoju.

Do głównych obowiązków rodzica zastępczego należą:

  • współpraca w opiece nad dzieckiem z instytucjami np. szkoła, służby socjalne, biologiczna rodzina;
  • prowadzenie dokumentacji i tworzenie raportów dotyczących opieki nad dzieckiem;
  • wspomaganie rozwoju intelektualnego i emocjonalnego dziecka, udzielanie wsparcia w kontrolowaniu uczuć i emocji dziecka.
  • udział w szkoleniach tematycznych.

Aby zostać rodzicem zastępczym należy zgłosić się do wybranego przez siebie Fostering Service Providers lub do lokalnej rady dzielnicy. Kandydaci przechodzą szereg testów sprawdzających. Uzyskanie oceny/decyzji trwa około 6 miesięcy, lecz w niektórych przypadkach może zostać wydana szybciej. Od wydanej decyzji można się odwołać.

Po uzyskaniu pozytywnej decyzji koniecznym jest udział w dodatkowych kursach oraz spotkaniach z pracownikiem opieki, a także stałe podnoszenie swoich kwalifikacji.

Rodzic zastępczy otrzymuje zasiłek z tytułu opieki zastępczej na pokrycie kosztów opieki nad dzieckiem.

Minimalna kwota wynosi zwykle od 134 GBP do 235 GBP tygodniowo. Całkowita kwota, jest  zależna od:

  • warunków mieszkaniowych
  • wieku dziecka
  • szczególnych potrzeb dziecka
  • posiadanych umiejętności i doświadczenia

Szczegółowe informacje można uzyskać pod adresem: https://www.gov.uk/becoming-foster-parent

Problemy z prawem
 

System pomocy społecznej

W Wielkiej Brytanii głównym aktem prawnym dotyczącym kwestii dzieci jest Ustawa o dzieciach z 1989 r. (Children Act 1989) i uzupełniająca ten akt Ustawa o dzieciach z 2004 r. (Children Act 2004). Ponadto głównym wyznacznikiem praktyki ochrony dzieci jest dokument z 2018 r. sporządzony przez Departament Edukacji o nazwie: Współpraca na rzecz ochrony dzieci (Working together to safeguard children – Department for Education), który wskazuje, że ten kto pracuje z dziećmi, jest odpowiedzialny za ich bezpieczeństwo, a także odgrywa ważną rolę w identyfikowaniu problemów rodzin. Art. 11 Ustawy o dzieciach z 2004 r. nakłada na niektóre agencje (władze lokalne, służbę zdrowia, policję, sądy i kuratorów sądowych) ustawowy obowiązek współpracy w celu ochrony i promowania dobra dzieci.

Zgodnie z prawem brytyjskim obowiązkiem każdego samorządu lokalnego jest udzielanie pomocy rodzinom potrzebującym wsparcia w wychowaniu ich dzieci. Obowiązkiem tych samorządów jest również ochrona i promowanie dobra dzieci, szczególnie tych, które potrzebują specjalistycznego wsparcia – poprzez interwencję i właściwą pomoc.

Władze lokalne w Wielkiej Brytanii mają ścisłe procedury związane z ochroną małoletnich, dlatego też zaleca się pełną współpracę rodziców na każdym etapie interwencji w celu uniknięcia zaostrzania istniejących już konfliktów.

Są różne poziomy zaangażowania władz lokalnych zależnie od potrzeb dziecka i rodziny – począwszy od wsparcia na poziomie ogólnym (lekarz rodzinny, pielęgniarka środowiskowa itp.), przez poziom prewencyjny i wczesnej interwencji (dedykowani pracownicy wspierający), po wsparcie specjalistyczne (Child in Need), kończąc na ochronie dzieci w sytuacji, w której podejrzewa się, że dziecko cierpi lub może doznać znaczącej krzywdy (s. 47). W sprawach, w których zostało wszczęte postępowanie opiekuńcze w związku z uszczerbkiem na zdrowiu lub jego ryzykiem, alternatywne rozwiązania co do sprawowania dalszej opieki nad dzieckiem muszą być przeanalizowane przez sąd. Ostatnim poziomem zaangażowania władz lokalnych są interwencje, w związku z którymi dzieci umieszczane są w stałej opiece władz lokalnych lub są przekazane do adopcji.

Często bywa tak, że rodzice zgadzają się z różnych powodów, aby dziecko czasowo mieszkało poza domem. Taką możliwość przewiduje rozdział 20 Ustawy o dzieciach z 1989 r. Władze lokalne wówczas, poprzez rodziny zastępcze lub placówki wychowawcze (w przypadku małoletnich powyżej 16 roku życia), sprawują opiekę nad dzieckiem, ale nie mają władzy rodzicielskiej. 

Poziomy zaangażowania władz lokalnych w oparciu o analizę sytuacji dziecka i jego potrzeb:

  • Poziom 1 – Dzieci, których potrzeby są w pełni zaspokojone i wystarczające do prawidłowego rozwoju: dzieci są bezpieczne i szczęśliwe, zdrowe, odporne i gotowe do wejścia w dorosłość – rodzina zaspokaja potrzeby swoich dzieci, korzystając z powszechnych świadczeń.
  • Poziom 2 – Dzieci z dodatkowymi potrzebami: rodzina zaspokaja potrzeby dziecka, w większości korzystając przy tym z krótkoterminowego wsparcia.
  • Poziom 3 – Dzieci o wielu lub złożonych potrzebach: rodzina może zaspokoić potrzeby swoich dzieci tylko dzięki ukierunkowanemu i skoordynowanemu wsparciu.
  • Poziom 4 – Dzieci z bardzo dużymi potrzebami wymagające ochrony i opieki: rodzina potrzebuje wsparcia wielu profesjonalnych podmiotów, w tym specjalistycznych interwencji ze strony opieki społecznej, by zaspokoić potrzeby dzieci.

Gdzie szukać pomocy

W oparciu o przepisy prawa brytyjskiego w postępowaniach opiekuńczych rodzicom przysługuje bezpłatna reprezentacja prawna, choć zastępstwo procesowe nie jest obowiązkowe. Rodzic, któremu grozi odebranie dzieci lub którego dzieci już tymczasowo umieszczono w pieczy zastępczej, może uzyskać bezpłatną poradę prawną i reprezentację w sądzie bez względu na uzyskiwane dochody. Porada i reprezentacja prawna mogą przysługiwać także innym członkom rodziny, którzy są prawnymi opiekunami dziecka. Oceny dokonuje jednak organ przyznający środki Legal Aid Agency

Postępowanie odwoławcze

Rodzice mają prawo odwołać się od każdej decyzji sądu niższej instancji. Aby odwołanie od orzeczenia sądu było skuteczne, rodzic powinien udowodnić, że orzeczenie sądu niższej instancji było

  • błędne,
  • popełniony został błąd proceduralny.

Podstawy odwołania należy przedstawić w składanym odwołaniu. Należy pamiętać, że sąd apelacyjny nie uwzględni odwołania tylko dlatego że wnioskodawca nie zgadza się z opinią sądu niższej instancji. Aby odwołanie zostało pozytywnie rozpatrzone, należy udowodnić, że sąd niższej instancji niewłaściwie zastosował prawo albo niewłaściwą procedurę, lub że istnieją inne ważne powody, dla których decyzja sądu była błędna lub niesprawiedliwa. Sąd apelacyjny będzie badał wyłącznie kwestie, od których wnioskodawca się odwołuje. Wszelkie informacje dotyczące przysługującej drogi odwoławczej od decyzji sądów rodzinnych w postępowaniach opiekuńczych można znaleźć na stronie: www.rightsofwomen.org.uk

Dostępność oraz kryteria otrzymania pełnomocnika z urzędu (uzależnione od indywidualnej sytuacji wnioskodawcy) można zweryfikować na stronach: zobacz, zobacz.

Gdzie szukać prawnika:

Law Society of England and Wales – nr tel. 0207 242 1222 – www.solicitors.lawsociety.org.uk;

Ministry of Justice – www.find-legal-advice.justice.gov.uk

Tu znajdziesz pomoc
 

Lista kontaktów w Wielkiej Brytanii

Zależnie od wieku i problemów porady można również uzyskać tutaj:

  • Citizens Advice – www.citizensadvice.org.uk, tel.: 03444 111 444
  • Family Lives – www.familylives.org.uk, tel.: 08088002222
  • NSPCC – www.nspcc.org.uk, tel.: 0808 800 5000 / 0800 1111
  • Gingerbread – www.gingerbread.org.uk, tel.: 0207 428 54000
  • Relate – www.relate.org.uk, tel.: 0300 003 3225
  • Coram Voice – www.coramvoice.org.uk, tel.: 0808 800 5792
  • Children Centres – www.family-action.org.uk, tel.: 0808 802 6666
  • Punkt przyjmowania zgłoszeń dotyczących ochrony dzieci – każda władza lokalna ma specjalny wydział, który zajmuje się przyjmowaniem takich zgłoszeń – MASH (Multiagency Safguarding Hub). Wszystkie władze lokalne posiadają swój własny MASH, a zatem informacji kontaktowych do MASH należy szukać na stronach internetowych poszczególnych jednostek.
  • Reunite International – organizacja charytatywna wspierająca rodziców w przypadku uprowadzeń rodzicielskich (reunite.org), tel. 01162556234

Organizacje zajmujące się pomocą rodzinom dotkniętym problemem przemocy:

  • Women’s Aid/Refuge – brytyjska infolinia krajowa: 08082000247 – czynna całą dobę (możliwość skorzystania z pomocy polskiego tłumacza)
  • IDVA (Independent Domestic Violence Advocate lub Advisor) – grupa ekspertów działających na rzecz ofiar przemocy domowej (praktyczna pomoc i wsparcie w zapewnieniu podstawowego bezpieczeństwa w sytuacji zagrożenia)
  • Bright Sky – aplikacja na telefon, dzięki której ofiary przemocy lub ich najbliżsi mogą otrzymać potrzebne wsparcie (dostępna również w języku polskim)
  • Clares Law – umożliwia weryfikację czy partner/ka (lub ex-partner) był/a karany za przemoc domową w przeszłości – www.herts.police.uk

Polskojęzyczne grupy wsparcia:

  • Al-anon – Grupy Rodzinne (dla rodzin, w których występuje problem uzależnienia od alkoholu) – www.al-anon.org.pl
  • DDA – Dorosłe Dzieci Alkoholików – www.dda.org.pl
  • GA – Anonimowi Hazardziści –  www.anonimowihazardzisci.org
  • SLAA – Uzależnienie od Seksu i Miłości (spotkania w Londynie – Ealing oraz za pośrednictwem aplikacji Skype) – www.slaa.pl

Lista organizacji polonijnych w Wielkiej Brytanii

  • Towarzystwo Pomocy Polakom

Aid Society for Poles

relief.society@btconnect.com

55 Princes Gardens, Knightsbridge,

London SW7 2PG

  • Polskie Towarzystwo Psychologiczne

Polish Psychologists’ Association

info@polishpsychologists.org

238-246 King Street

London W6 0RF

  • Stockwell Partnership ltd.

john@stockwell.org.uk

157 South Lambeth Road

London SW8 1XN

  • Poles in Need

info@pinuk.online

238-246 King St. Hammersmith

London W6 0RF

  • Polish and Eastern European Christian Family Centre

2 083 659 090

3Rd Floor Haringey Irish Centre Pretoria Road

London N17 8DX

  • London Spark

anna@londonspark.org.uk

480 London Road

London TW7 4RL

  • Antokol Polish Centre Home

+44 020 8467 8102

45 Holbrook Lane, Chislehurst

Kent BR7 6PE

  • Siłaczki Bristol

info@silaczki.com

7 748 968 010

Frenchay Village Hall

Beckspool Rd, Frenchay

Bristol BS16 1NU

  • Poles Connect

2 077 937 730

157 South Lambeth Road

London SW8 1XN

  • Opoka Bristol

info@opoka.org.uk

  • Vesta SFS

Tel. +44 (0) 7545075093 (Pn-Ptk 9.00 – 14.30)

E-mail: info@vestasfs.org

Strona internetowa: www.vestasfs.org

  • Merseyside Polonia

E-mail: info@merseysidepolonia.com

Strona internetowa: www.merseysidepolonia.com

Adres do korespondencji:

Merseyside Polonia
Oriel Chambers, 1st Floor
Water Street, Liverpool L2 8TD

Adres organizacji (spotkania):

Merseyside Polonia
1st Floor, 5 Covent Garden

Liverpool L2 8UD

  • East Midlands Po Polsku

The Signpost To Polish Success

Tennyson, Unit B,
Forest Road West, Nottingham
Email: info.sps@empp.co.uk

Strona internetowa www.empp.co.uk

  • Multicultural Organisation Challenger

12 Prudhoe Court
Fawdon, Newcastle Upon Tyne

Tyne & Wear, NE3 2JR

Tel.: 07874028650
E-mail: maciej.karwowski@challenger-eu.org

Strona internetowa: www.challenger-eu.org

 

Lista kontaktów w Polsce

Instytucja

Dane kontaktowe

Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Departament Konsularny

Adres: Al. Szucha 23, 00-580 Warszawa

Telefon: (22) 523-90-00

Strona internetowa: www.gov.pl/web/dyplomacja

Telefon: (22) 523-94-44

E-mail: DK.Sekretariat@msz.gov.pl,  

informacja.konsularna@msz.gov.pl

Ministerstwo Sprawiedliwości

Departament Spraw Rodzinnych i Nieletnich

Adres: Al. Ujazdowskie 11, 00-950 Warszawa

Telefon: (22) 239-07-40

Strona internetowa: zobacz

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej

Departament Polityki Rodzinnej

Adres: ul. Nowogrodzka 1/3/5,  00‐513 Warszawa

Telefon: (22)250-01-08

Strona internetowa: www.gov.pl/web/rodzina

Telefon: (22) 461-60-60

E-mail: sekretariat.dsr@mrpips.gov.pl

Rzecznik Praw Dziecka

Adres: ul. Chocimska 6, 00-791 Warszawa

Telefon: (22) 583-66-00

Dziecięcy Telefon Zaufania: 800-12-12-12

E-mail: rpd@brpd.gov.pl

Strona internetowa: www.brpd.gov.pl

Rzecznik Praw Obywatelskich

Adres: Al. Solidarności 77, 00-090 Warszawa

Telefon: (22) 551-77-00

Infolinia: 800-676-676

E-mail: biurorzecznika@brpo.gov.pl

Strona internetowa: www.rpo.gov.pl

Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie

Telefon: (22) 599-71-20

E-mail: sekretariat@wcpr.pl

Strona internetowa: www.wcpr.pl

Zielona Linia

(udziela pomocy w zakresie usług rynku pracy i dostępnych świadczeń)

Adres: Centrum Informacyjno-Konsultacyjne Służb Zatrudnienia Zielona Linia, ul. Trawiasta 20b, 15-161 Białystok

Telefon: 19524 (Infolinia)

E-mail: biuro@zielonalinia.gov.pl

Strona internetowa: www.zielonalinia.gov.pl

Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą

Adres: ul. Kielecka 43, 02-530 Warszawa

Telefon: (22) 469-11-26

E-mail: sekretariat@orpeg.pl

Strona internetowa: www.orpeg.pl

Warszawski Ośrodek Interwencji Kryzysowej

Adres: ul. 6-go Sierpnia 1/5, 02-843 Warszawa

Telefon: (22) 855-44-32

E-mail: sekretariat@woik.waw.pl

Wykaz ośrodków interwencji kryzysowej dla poszczególnych województw: zobacz

Stowarzyszenie Polski Komitet Narodowy Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci – UNICEF

Adres: ul. Rolna 175 D, 02-729 Warszawa

Telefon: (22) 568-03-00

E-mail: unicef@unicef.pl

Strona internetowa: www.unicef.pl

Ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia”

Telefon: 800-120-002

Strona internetowa: zobacz

Komitet Ochrony Praw Dziecka

Adres: ul. Oleandrów 6, III piętro,  00-629 Warszawa

Telefon: (22) 626-94-19

E-mail: kopd@kopd.pl

Strona internetowa: www.kopd.pl

Szkocja

Szkoła

Model edukacji

Edukacja w Szkocji jest powszechna, obowiązkowa i bezpłatna – obejmuje wszystkie dzieci od 5. do 16. roku życia.

Etapy kształcenia obowiązkowego są dwa:

  • szkoła podstawowa: 5-11 lat,
  • szkoła średnia: 12-16 lat

Istnieje również wiele szkół prywatnych i szkół z internatem (boarding schools).

System edukacji w Szkocji oparty jest na Curriculum for Excellence, które obejmuje cały okres edukacji dziecka od 3. do 19. roku życia.

Za monitorowanie szkół odpowiada rządowa agencja wspierająca system edukacji w Szkocji  tj. Education Scotland

Egzaminy

  • 15-16 lat – National 1 jest pierwszym z wielu poziomów jakie można osiągnąć, otrzymując przy tym Scottish Qualification Certificate na coraz to wyższym poziomie (do National 5), który wydaje Scottish Qualifications Authority (SQA).

Na tym etapie nastolatek może zakończyć naukę i rozpocząć pracę. Jeśli pozostanie w szkole średniej do ukończenia 18. roku życia będzie zdawał egzaminy, po których może podjąć naukę na jednej ze szkół wyższych.

  • 18 lat – na poziomie wyższym uczeń otrzymuje Scottish Qualification Certificate at Higher Grade (Highers) lub na poziomie wyższym zaawansowanym – Scottish Qualification Certificate at Advanced Higher Grade.

Organizacja roku szkolnego w Szkocji

W Szkocji terminy rozpoczęcia i zakończenia szkoły są nieco inne niż te w Anglii. Szkoły są czynne 190 dni w roku. Cały rok szkolny podzielony jest na 3 części (trymestry), przedzielone w okresie wielkanocnymi i bożonarodzeniowym co najmniej dwutygodniową przerwą. W połowie każdego trymestru są też tygodniowe przerwy.

Terminy przerw szkolnych różnią się w zależności od regionu Szkocji, a ich dokładne daty można sprawdzić na stronie rządu szkockiego: https://www.mygov.scot/school-term-holiday-dates

Rok szkolny rozpoczyna się w połowie sierpnia, a kończy na przełomie czerwca i lipca.

Procedura naboru dziecka do szkoły

W Szkocji obowiązuje rejonizacja. Należy sprawdzić, która ze szkół obejmuje swoim zasięgiem dany adres zamieszkania (catchment). Dzieci mieszkające w rejonie danej szkoły mają pierwszeństwo przyjęcia. Z niezbędnymi dokumentami należy udać się do sekretariatu szkoły i wypełnić formularz.

Niezbędne dokumenty oraz informacje:

  • akt urodzenia dziecka,
  • paszport (czasem jest potrzebny, by potwierdzić tożsamość),
  • adres zamieszkania w Szkocji,
  • emergency contact – osoba, z którą możną się kontaktować w razie wypadku, gdy rodzice są nieosiągalni,
  • adres przychodni, do której należy dziecko, i nazwisko lekarza prowadzącego.

Oprócz formularza ogólnego należy wypełnić kartę zdrowia dziecka.

Obowiązki i prawa ucznia

Obowiązek szkolny trwa 11 lat. W Szkocji dzieci, które do dnia pierwszego marca danego roku ukończyły 4 lata, powinny podjąć naukę w danym roku w sierpniu. W całej Wielkiej Brytanii dzieci muszą pozostać w szkole do ostatniego piątku czerwca w roku, w którym kończą 16 lat.

Większość uczniów kończy szkołę podstawową w wieku 11 lat i podejmuje naukę w szkole średniej. Zazwyczaj szkoły nie wymagają zdawania egzaminów wstępnych.

Obowiązki i prawa rodzica

Rodzice mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności karnej, jeśli pozostawią dziecko bez opieki „w taki sposób, że może to spowodować niepotrzebne cierpienie lub problemy zdrowotne” (Children and Young Person’s Act).

Według organizacji National Society for the Prevention of Cruelty to Children (NSPCC) większość dzieci do 12. roku życia nie jest na tyle dojrzała, aby sobie poradzić w nagłych wypadkach i żadne dziecko poniżej 16. roku życia nie powinno być pozostawiane samo na noc.

Zabieranie dzieci ze szkoły w czasie roku szkolnego również jest problematyczne. W Szkocji rodzice nie mają dowolności w zwalnianiu dzieci ze szkoły, każda taka sytuacja musi być uzasadniona. Jeżeli są wątpliwości co do absencji, dość szybko informowane są właściwe służby. Podobnie w zakresie zdrowia dziecka.

System wsparcia szkolnego

Szkoła musi zapewnić darmowe posiłki dla wszystkich dzieci, których rodzice korzystają z jakichkolwiek świadczeń związanych z niskim dochodem na członka rodziny, oraz zgodnie z nowymi regulacjami zapewnić wszystkim uczniom możliwość zakupu posiłku według wytycznych narodowej agencji zajmującej się zdrowym odżywianiem. Również obowiązkiem szkoły jest zapewnienie wszystkim uczniom odpowiednich warunków spożycia posiłków przyniesionych z domu i opiekę pedagoga w tym miejscu.

Szkoła zapewnia podręczniki i pomoce szkolne, natomiast rodzice pokrywają koszt mundurka szkolnego.

Szkoły w Szkocji zapewniają także wsparcie językowe dla uczniów, dla których j. angielski nie jest ich pierwszym językiem (English for Speakers of Other Languages – ESOL). Dedykowany nauczyciel wspiera dzieci i młodzież indywidualnie.

Dzieci mieszkające w dalszej odległości od szkoły mają prawo do bezpłatnego transportu organizowanego na koszt władz lokalnych. Dzieci niepełnosprawne mają prawo do takiego transportu, nawet jeśli odległość ich domu od szkoły nie przekracza dystansu będącego do pokonania pieszo.

Władze lokalne mogą pomóc w niektórych przypadkach również w pokryciu kosztów mundurka szkolnego oraz stroju na wf (w zależności do wysokości dochodów na członka rodziny).

Wychowanie
 

Władza rodzicielska

W Szkocji treść władzy rodzicielskiej została określona w Ustawie o dzieciach z 1995 r. (Children Scotland Act 1995).

Jakie obowiązki ma opiekun/rodzic?Zapewnienie dziecku bezpieczeństwa i dbanie o jego dobro.

  • Zapewnienie i utrzymanie zdrowia, rozwoju i opieki.
  • Wsparcie i kierowanie dzieckiem w sposób odpowiedni do jego poziomu rozwoju.
  • Jeżeli dziecko nie mieszka razem z rodzicem, utrzymanie stałej relacji i bezpośredniego kontaktu w sposób regularny oraz reprezentowanie dziecka jako opiekun prawny.
  • Obowiązki rodzicielskie kończą się, gdy dziecko kończy 16 lat, za wyjątkiem obowiązku udzielenia wsparcia i porady do czasu, gdy dziecko kończy 18 lat (ten obowiązek przedłużany jest do 25 roku życia, jeśli dziecko kontynuuje edukację).
  • Obowiązek zapewnienia nauki – rodzice są odpowiedzialni za zapewnienie swoim dzieciom odpowiedniej edukacji. Ten obowiązek może być spełniony poprzez alternatywne rozwiązania, jak np. nauka w domu.
  • Pozostawienie dziecka samego w domu – małych dzieci (brak określonego wieku) nie wolno zostawiać bez opieki, nawet na krótko. Jeżeli podczas nieobecności opiekunów wydarzy się wypadek, bądź jeżeli w wyniku braku opieki dziecku stanie się krzywda, zostanie wszczęte przez policję dochodzenie, które może zakończyć się wystąpieniem na drogę sądową. Dziecko należy zostawiać wyłącznie pod opieką zaufanej, odpowiedzialnej osoby dorosłej. Dziecka nie wolno zostawiać pod opieką osoby nieznajomej. W praktyce dziecko poniżej 12 roku życia uważa się za niezdolne do pozostawania bez opieki w domu.
  • Rodzic jest ustawowym przedstawicielem dziecka.

W przypadku braku zgodnych stanowisk w sprawach wynikających z wykonywania władzy rodzicielskiej, kwestie te mogą podlegać rozstrzygnięciu przez sąd.

Pomoc prawna:

Kto ma obowiązki i prawa rodzicielskie?

  1. biologiczna matka
  2. biologiczny ojciec, jeżeli:

– pozostawał w związku małżeńskim lub partnerskim z biologiczną matką dziecka w momencie poczęcia dziecka lub po poczęciu dziecka

– dokonał wspólnie z matką biologiczną dziecka rejestracji narodzin dziecka (po 4 maja 2006 r.)

– podpisał i zarejestrował umowę z biologiczną matką dziecka, chyba że sąd odebrał jej prawa i obowiązki rodzicielskie

– na podstawie decyzji sądu

  1. w przypadku par tej samej płci

–  biologiczna matka

– drugi rodzic, jeżeli pozostaje w związku partnerskim lub w małżeństwie osób tej samej płci z kobietą w czasie dawstwa komórek jajowych, transferu zarodka lub inseminacji dawcy, w wyniku której powstaje dziecko

– partnerka kobiety przechodzącej dawstwo komórek jajowych, transfer embrionu lub inseminację dawczyni, jeżeli w momencie zapłodnienia podpisali w uprawnionej klinice deklarację w sprawie przyjęcia obowiązków i praw rodzicielskich

– na podstawie decyzji sądu, w tym sytuacje adopcji/surogacji

Pomoc lokalnych władz

  • znaczna większość benefitów socjalnych jest spójna z tymi w Anglii i Walii. Tylko w ograniczonym zakresie te kompetencje zostały przekazane na rzecz administracji autonomicznej. Więcej na stronie: www.gov.scot
  • zapewnienie miejsca w szkole – szkocki system edukacji oferuje darmową naukę dla wszystkich dzieci w wieku 5-16 lat oraz miejsca dla w szkołach dla młodzieży, która chce kontynuować naukę po 16. roku życia. Standardowo, dzieci zaczynają swoją edukację w sierpniu, w wieku 4,5-5,5 lat. Do szkół „drugiego stopnia” przechodzą w wieku 11,5-12,5 lat (także w sierpniu). Dzieci mają obowiązek ukończenia przynajmniej 4 lat edukacji „drugiego stopnia”. Lokalne władze edukacyjne są zobligowane do zapewnienia pełnej edukacji dzieciom w wieku 5-16 lat. Ten obowiązek spoczywa na władzach także wobec dzieci, które jedynie czasowo znajdują się w danym rejonie, pochodzą z rodzin romskich/podróżujących, z zagranicy (w tym dzieci uchodźców i osób ubiegających się o azyl), dzieci bez opieki oraz potrzebujące dodatkowego wsparcia;
  • dostępny jest zasiłek na dziecko (Child Benefit) wynoszący około 21 GBP tygodniowo na pierwsze dziecko i prawie 14 na każde kolejne;
  • dostępne są także zwolnienia podatkowe, których wyliczenie jest bardziej skomplikowane.

Problemy wychowawcze

(gdzie szukać pomocy, przepisy karne, czego unikać, procedury i zasady postępowania z przedstawicielami policji, szkoły i pomocy społecznej)

  • Nakaz rodzicielski: jeśli dziecko lub młoda osoba zachowuje się antyspołecznie (wagaruje itp.) lub dokonuje przestępstw w sposób trwały oraz w przypadku, gdy konieczne są działania mające na celu poprawę jej dobrostanu, sąd może wydać nakaz rodzicielski wymagający od rodziców spełnienia wszelkich wymogów określonych w tymże nakazie. Rodzic musi również uczestniczyć w sesjach poradnictwa zgodnie z zaleceniami lokalnej rady odpowiedzialnej za nadzór nakazu. Wniosek o wydanie orzeczenia w sprawie nakazu rodzicielskiego zostanie złożony tylko wtedy, gdy wszystkie inne środki i próby wsparcia nie powiodą się. W przypadku wydania nakazu rodzicielskiego rada lokalna wyznaczy pracownika, który będzie współpracować z opiekunami w celu poprawy sytuacji.
  • Pomoc w nagłych przypadkach: policja, straż pożarna, pogotowie, straż przybrzeżna – 999
  • Infolinia ds. ochrony dziecka – 0800 1111
  • Telefon zaufania dla rodziców – 0808 028 2233
  • Informacje dot. możliwych problemów w szkole, porady oraz czynności, które mogą zostać podjęte
  • Młodzi ludzie wobec prawa w Szkocji oraz przydatne telefony kontaktowe
Problemy z prawem
 

System opieki społecznej

Opieka społeczna (opis procedur, zasad działania, porady jak unikać zaostrzenia problemów)

Charakterystyka systemu wymiaru sprawiedliwości dot. małoletnich:

System ochrony małoletnich w Szkocji to Scottish Children’s Hearing System. W ramach tego systemu sprawy dot. dzieci zostały wyłączone z kompetencji sądów i przekazane do rozpatrywania  przez Trybunały ds. Dzieci (Children’s Hearings). Podstawą prawną ochrony małoletnich jest w Szkocji Children (Scotland) Act 1995.

W tym systemie kluczową rolę odgrywa Children’s Reporter (rodzaj kuratora publicznego) działający w ramach organu Scottish Children’s Reporter Administration (SCRA). Do kuratorów kierowane są wnioski w sprawie podjęcia interwencji (zastosowania środków nadzoru) w sprawach dzieci. Wnioski mogą kierować same dzieci, pracownicy socjalni (social workres), policja, ośrodki zdrowia, placówki oświatowe. Kurator, po rozważeniu okoliczności sprawy, podejmuje decyzję o skierowaniu sprawy małoletniego do władz lokalnych – opieki społecznej (social worker) w celu udzielenia porady, pomocy lub o skierowaniu sprawy do Children’s Hearing, kiedy konieczne jest podjęcie środków nadzoru.

Na poziomie lokalnym w Szkocji funkcjonują tzw. Children’s Panels, czyli grupy specjalnie dobranych i przeszkolonych osób powoływanych na okres 3 lat (z możliwością reelekcji), które zasiadają w składzie Trybunału ds. Dzieci (Children’s Hearing). Posiedzenia panelu odbywają się przy udziale trójki powołanych członków panelu, kuratora (children’s reporter), często też osoby małoletniej, opiekuna/rodzica, oraz reprezentanta lokalnej opieki społecznej. Przy sprawach dotyczących obywateli państw trzecich do udziału może zostać dopuszczany także konsul w roli obserwatora. Obecność kuratora nie ma wpływu na decyzję podejmowaną podczas przesłuchania.

Children’s Hearing ma stosunkowo szerokie kompetencje w sprawach opieki nad małoletnimi. Może m.in. wydawać nakazy – tzw. Compulsory Supervision Order (CSO) lub Interim Compulsory Supervision Order (ICSO), które ingerują zwykle w wykonywanie władzy rodzicielskiej. Może polegać to m.in. na decyzji o przymusowej obserwacji rodziny lub odosobnieniu dzieci od rodziców/rodzica/opiekuna. Jeśli Children’s Hearing uzna, że ze względu na wagę sprawy należy skierować do sądu, przekazuje ją do Sheriff Court (sądu szeryfa).

W praktyce sąd szeryfa (pierwsza instancja sądowa) w postępowaniach dotyczących sprawowania władzy rodzicielskiej nad nieletnimi zajmuje się głównie odwołaniami od decyzji i opinii Children’s Panel.

W sytuacji bezpośredniego zagrożenia dla dobra/bezpieczeństwa dziecka, sąd szeryfa, najczęściej na wniosek władz lokalnych, może także zainicjować postępowanie dotyczące opieki nad dzieckiem wydając najczęściej Nakaz Ochrony Dziecka (Child Protection Order). Na podstawie nakazu sądu małoletni umieszczany jest w bezpiecznym miejscu. W drugim dniu do dnia decyzji sądu rozpoczyna się procedura Children Hearing.

Szkocki system ochrony nieletnich jest odmienny od tego, który funkcjonuje w innych częściach Zjednoczonego Królestwa – są to kompetencje przekazane w ramach autonomii szkockiej (dewolucji).

Gdzie szukać pomocy (opis działania adwokatów, radców prawnych i organizacji pozarządowych udzielających wsparcia prawnego, przydatne kontakty, także w Polsce)

Bezpłatna pomoc prawna lub o zmniejszonych opłatach (Legal Aid) obejmuje m.in. sprawy małoletnich, sprawy cywilne dot. mieszkalnictwa, zadłużenia, imigracyjne. Zwykle to prawnik referuje sprawę do właściwej instytucji do oceny czy taka pomoc jest dostępna dla zainteresowanego. Stosuje się przede wszystkim kryterium finansowe dochodu na członka rodziny.

Najczęstsze nieporozumienia (opis najczęściej występujących problemów)

W Szkocji, podobnie jak w całej Wielkiej Brytanii, obowiązek zapewnienia właściwego rozwoju i bezpieczeństwa małoletnim spoczywa także na instytucjach państwowych. Czymś normalnym są na przykład wizyty opiekuna środowiskowego (health visitior), który sprawdza we wszystkich domach czy dzieci właściwie się rozwijają i mają właściwe warunki. Brak współpracy z władzami lokalnymi (unikanie kontaktu, ignorowanie wyznaczonych spotkań) jest sygnałem do szczególnego zainteresowania dobrem małoletniego. Dla przykładu nieobecność dziecka w szkole czy przedszkolu skutkuje wnikliwym potwierdzeniem powodów takiego stanu rzeczy.

Nieufność ze strony niektórych obywateli polskich, odbierających kontakt ze służbami społecznymi jako próbę rażącej ingerencji w wewnętrzne sprawy rodzinne, powoduje często konflikty, które bardzo niekorzystnie wpływają na dalszą współpracę. W Szkocji istnieje wiele programów pomocy rodzinom, które jednak wymagają podjęcia współpracy.

Należy mieć na uwadze, że przemoc w rodzinie, nawet jeśli nie jest skierowana przeciwko małoletniemu, często jest przesłanką do (tymczasowego) umieszczenia małoletniego w pieczy zastępczej. Zwykle w pierwszej kolejności jednemu z rodziców – ofierze przemocy – proponowane są opcje zmiany miejsca zamieszkania wraz z małoletnim.

4) Rozwód i separacja

Istnieją dwa rodzaje procedur, z których można skorzystać w Szkocji w celu złożenia wniosku o rozwód lub rozwiązanie związku partnerskiego:

– procedura „uproszczona” („zrób to sam”) oraz

– procedura „zwykła” („nieuproszczona”). 

Procedura uproszczona

Z procedury uproszczonej można skorzystać gdy łącznie spełnione są następujące przesłanki:

  • Wnoszę o rozwód z powodu nieodwracalnego rozpadu mojego małżeństwa/związku partnerskiego na podstawie rocznej separacji (za zgodą drugiej strony) lub dwuletniej separacji (bez zgody drugiej strony)
  • W małżeństwie/związku partnerskim nie ma dzieci poniżej 16 roku życia;
  • Nie ma spraw finansowych do załatwienia;
  • Nie jestem i nic nie wskazuje na to, że mój współmałżonek lub partner nie jest w stanie pokierować swoimi sprawami z powodu choroby psychicznej, zaburzeń osobowości lub poznawczych;
  • Nie toczy się żadne inne postępowanie sądowe, które mogłoby zakończyć moje małżeństwo / związek partnerski.

W przypadku procedury uproszczonej określono również dodatkowe wymagania dotyczące miejsca zamieszkania. Są one różne w zależności od tego, czy wniosek składany jest w sądzie szeryfa, czy do Court of Session (najwyższy sąd cywilny). 

Procedura zwykła/nieuproszczona:

Jeżeli którykolwiek z warunków wskazanych w procedurze uproszczonej nie jest spełniony, należy skorzystać z procedury zwykłej, która jest bardziej skomplikowana. Zaleca się skorzystanie z pomocy prawnej.

Rozwód jest zazwyczaj orzekany dopiero po rozwiązaniu kwestii finansowych wynikających
z separacji (w drodze negocjacji lub na mocy orzeczenia sądowego) oraz, jeśli w małżeństwie są dzieci poniżej 16 r. życia, że ustalenia dotyczące ich opieki i wychowania zostały rozwiązane (również w drodze negocjacji lub nakazu sądowego).

5) Porwanie rodzicielskie

Prawo dotyczące uprowadzenia dziecka w Szkocji

Ustawa o dzieciach z 1995 r. (Children (Scotland) Act 1995) stanowi, że żadna osoba nie jest uprawniona do wywiezienia dziecka mającego miejsce zwykłego pobytu w Szkocji
lub zatrzymania takiego dziecka w Zjednoczonym Królestwie bez zgody obojga rodziców
lub zgody osoby posiadającej i wykonującej opiekę nad dzieckiem.

Uprowadzenie dziecka za granicę

Ustawa o uprowadzeniu dziecka z 1984 r. (sekcja 6 dotycząca Szkocji), odmiennie niż
w pozostałych częściach Wielkiej Brytanii, traktuje jako przestępstwo jedynie sytuację, gdy wywiezienie lub zatrzymanie poza Wielką Brytanią dziecka poniżej 16 roku życia nastąpiło wbrew decyzji sądu (wydano wcześniej nakaz opieki lub zakaz wywozu dziecka).

Główne postanowienia Konwencji haskiej z 1980 r. dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę (zwanej dalej Konwencją) zostały włączone do prawa jurysdykcji Zjednoczonego Królestwa na mocy ustawy o uprowadzeniu i opiece nad dzieckiem z 1984 r. (Child Abduction and Custody Act 1984).

W Szkocji organem centralnym właściwym w sprawach wniosków z zakresu Konwencji jest

Central Authority for Scotland

Email: childabduction@gov.scot

Telefon: 0131 244 0460

Adres: Room GW-15

St Andrew’s House
Regent Road
Edinburgh, EH1 3DG

Wielka Brytania 

6) Opieka zastępcza

W Szkocji rekrutacją rodzin zastępczych zajmują się władze lokalne (rady miejskie-Councile), wyspecjalizowane agencje zarejestrowane w Inspektoracie Opieki (Care Inspectorate)
lub organizacje charytatywne.

Kandydaci na opiekunów zastępczych muszą spełnić kilka wymogów: 

– mieć ukończone 18 lat lub ukończone 21 lat (w zależności od agencji rekrutującej). Nie ma górnej granicy wieku dla kandydatów;

– posiadać status rezydenta lub prawo do pobytu na czas nieokreślony;

– oddzielny pokój dla dziecka (wymóg stawiany przez większość rekrutujących podmiotów);

–  znajomość języka angielskiego w stopniu umożliwiającym kontakt w sprawach życia codziennego, pracownikami służb socjalnych oraz uczestnictwo w wymaganych szkoleniach;

– otwartość, umiejętność budowania relacji i współpracy, cierpliwość, empatia, zaangażowanie
w powierzoną rolę, zrozumienie aspektów różnorodności kulturowej.

Procedura kwalifikacyjna trwa ok. 6 miesięcy i obejmuje:

  • sprawdzenie stanu zdrowia/historii medycznej
  • sprawdzenie rejestru karnego
  • weryfikację sytuacji finansowej
  • sprawdzenie warunków mieszkaniowych
  • przesłuchanie przez panel wychowawczy (grupę ekspertów). 

Po rozważeniu zaleceń panelu, podjęta zostaje decyzja o zatwierdzeniu na opiekuna zastępczego lub decyzja o odmowie. 

Można wybrać rodzaj opieki zastępczej, którą chcemy wykonywać. Na przykład niektórzy opiekunowie zastępczy są zatwierdzani tylko do krótkoterminowej opieki zastępczej.

Opiekunowie zastępczy podlegają corocznej ocenie.

Wsparcie dla opiekunów zastępczych:

– „Fosterline Scotland” (z którą można się skontaktować pod numerem (0044) 141 204 1400 lub pod adresem: fosterlinescotland@fostering.net

– system zasiłków, które władze lokalne zapewniają na pokrycie potrzeb dzieci mieszkających
z rodzinami zastępczymi (tygodniowy zasiłek na pokrycie potrzeb dziecka i utrzymania domu (kwota zasiłku zależy od wieku i potrzeb dziecka), płatne urlopy, dodatkowe wsparcie finansowe w okresie wakacyjnym, szereg zniżek – podatkowe, na usługi i zakupy);

– dostęp do szkoleń i kursów podnoszących kwalifikacje.

Tu znajdziesz pomoc
 

Lista kontaktów w Szkocji

  • Citizens Advice Scotland (ogólne porady prawne) – https://www.cas.org.uk/
  • Women’s Aid (pomoc dla kobiet) – https://womensaid.scot/
  • Shakti Women’s Aid (pomoc dla kobiet): https://shaktiedinburgh.co.uk/
  • Street Work (pomoc bezdomnym) – http://www.streetwork.org.uk/
  • Scottish Child Law Centre (Szkockie Centrum Prawa dot. Nieletnich), centrum oferuje darmową poradę prawną dzieciom, osobom młodym, profesjonalistom oraz obywatelom w każdej kwestii związanej z prawem dot. Nieletnich; 54 East Crosscauseway EH8 9HD Edinburgh

Linia porad: 0131 667 6333 (Pn-Pt 9:30-16:00)

Telefon bezpłatny (dla osób poniżej 21 rż.): 0800 328 8970 (stancjonarne) lub 0300 330 1421 (komórkowy); Administracja: 0131 668 4400;

E-mail: enquiries@sclc.org.uk; E-mail dot. porady prawnej: advice@sclc.org.uk

Strona internetowa: www.sclc.org.uk

Lista organizacji polonijnych w Szkocji

Lista kontaktów w Polsce

Instytucja

Dane kontaktowe

Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Departament Konsularny

Adres: Al. Szucha 23, 00-580 Warszawa

Telefon: (22) 523-90-00

Strona internetowa: www.gov.pl/web/dyplomacja

Telefon: (22) 523-94-44

E-mail: DK.Sekretariat@msz.gov.pl,  

informacja.konsularna@msz.gov.pl

Ministerstwo Sprawiedliwości

Departament Spraw Rodzinnych i Nieletnich

Adres: Al. Ujazdowskie 11, 00-950 Warszawa

Telefon: (22) 239-07-40

Strona internetowa: zobacz

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej

Departament Polityki Rodzinnej

Adres: ul. Nowogrodzka 1/3/5,  00‐513 Warszawa

Telefon: (22)250-01-08

Strona internetowa: www.gov.pl/web/rodzina

Telefon: (22) 461-60-60

E-mail: sekretariat.dsr@mrpips.gov.pl

Rzecznik Praw Dziecka

Adres: ul. Chocimska 6, 00-791 Warszawa

Telefon: (22) 583-66-00

Dziecięcy Telefon Zaufania: 800-12-12-12

E-mail: rpd@brpd.gov.pl

Strona internetowa: www.brpd.gov.pl

Rzecznik Praw Obywatelskich

Adres: Al. Solidarności 77, 00-090 Warszawa

Telefon: (22) 551-77-00

Infolinia: 800-676-676

E-mail: biurorzecznika@brpo.gov.pl

Strona internetowa: www.rpo.gov.pl

Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie

Telefon: (22) 599-71-20

E-mail: sekretariat@wcpr.pl

Strona internetowa: www.wcpr.pl

Zielona Linia

(udziela pomocy w zakresie usług rynku pracy i dostępnych świadczeń)

Adres: Centrum Informacyjno-Konsultacyjne Służb Zatrudnienia Zielona Linia, ul. Trawiasta 20b, 15-161 Białystok

Telefon: 19524 (Infolinia)

E-mail: biuro@zielonalinia.gov.pl

Strona internetowa: www.zielonalinia.gov.pl

Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą

Adres: ul. Kielecka 43, 02-530 Warszawa

Telefon: (22) 469-11-26

E-mail: sekretariat@orpeg.pl

Strona internetowa: www.orpeg.pl

Warszawski Ośrodek Interwencji Kryzysowej

Adres: ul. 6-go Sierpnia 1/5, 02-843 Warszawa

Telefon: (22) 855-44-32

E-mail: sekretariat@woik.waw.pl

Wykaz ośrodków interwencji kryzysowej dla poszczególnych województw: zobacz

Stowarzyszenie Polski Komitet Narodowy Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci – UNICEF

Adres: ul. Rolna 175 D, 02-729 Warszawa

Telefon: (22) 568-03-00

E-mail: unicef@unicef.pl

Strona internetowa: www.unicef.pl

Ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia”

Telefon: 800-120-002

Strona internetowa: zobacz

Komitet Ochrony Praw Dziecka

Adres: ul. Oleandrów 6, III piętro,  00-629 Warszawa

Telefon: (22) 626-94-19

E-mail: kopd@kopd.pl

Strona internetowa: www.kopd.pl

Irlandia Północna

 
Szkoła

Model edukacji

Nauczanie w Irlandii Północnej rozpoczyna się w trwającej 6 lat szkole podstawowej (primary school) i może być kontynuowane w 7-letniej szkole drugiego stopnia (secondary school) lub w 5-letnim gimnazjum (grammar school). Nauka w szkole drugiego stopnia (secondary school) kończy się egzaminem A-level. Także po ukończeniu gimnazjum (grammar school) i uzupełnieniu edukacji o kolejne dwa lata można podchodzić do tego egzaminu. Oprócz tego, mając na uwadze antagonizmy religijne w Irlandii Północnej, istnieją szkoły wyznaniowe, zazwyczaj określane jako koledże (college). Możliwość nauki w konkretnym koledżu uzależniona jest od przynależności do określonego odłamu chrześcijaństwa (w szczególności katolicyzmu lub protestantyzmu). Nauka w koledżach również kończy się egzaminem A-level. W szkołach wyznaniowych przebywanie poza terenem placówki w godzinach nauki jest surowo zabronione. Oprócz podziału religijnego spotyka się również placówki wyłącznie dla chłopców lub tylko dla dziewcząt. Przyjęcie do określonej szkoły drugiego stopnia może być uzależnione od dotychczasowych wyników w nauce. W Irlandii Północnej nie obowiązuje rejonizacja.

Edukacja w północnoirlandzkich szkołach związana jest z obowiązkiem noszenia mundurka szkolnego, którego cena (marynarka, krawat, koszula, spodnie/spódnica) może się wahać od 50 do 250 GBP. Brak umundurowania lub jego nieprawidłowe noszenie jest uważane za wykroczenie mundurkowe. Pięć wykroczeń związane jest z sankcjami polegającymi np. na obowiązku pozostania 1,5 h po godzinach w szkole.

W szkole młodzież ma do dyspozycji doradcę, do którego może zwrócić się w przypadku problemów. Nie posiada on jednak zazwyczaj wykształcenia psychologicznego. Ponadto każdy rocznik otrzymuje swojego opiekuna. Dwa razy w roku odbywają się wywiadówki z udziałem uczniów. Polegają one na rozmowie nauczyciela z rodzicami i samym uczniem.

Wychowanie
 

Problemy rodzinne

W stosunku do pozostałych części Zjednoczonego Królestwa Irlandia Północna posiadała dotychczas bardziej konserwatywne normy z zakresu prawa rodzinnego. W przypadku zgody obojga małżonków rozwód może być orzeczony po 2 latach separacji. W przypadku braku zgody jednej ze stron – dopiero po 5 latach separacji. W październiku 2019 r., w związku z trwającym prawie 3 lata impasem w tworzeniu lokalnego rządu, część uprawnień legislatywy przejął Westminster – dokonano zliberalizowania prawa aborcyjnego i wprowadzono jednopłciowe związki partnerskie (w tych materiach zrównano ustawodawstwo północnoirlandzkie z przepisami obowiązującymi w pozostałych rejonach Wielkiej Brytanii).

Problemy z prawem
 

System opieki społecznej

Służby socjalne w Irlandii Północnej zorganizowane są w pięć oddziałów powierniczych (trustów):

  • Belfast Health and Social Care Trust (obejmujący obszar Belfastu i Castlereagh);
  • South Eastern Health and Social Care Trust (obejmujący obszar Newtownards, Down, North Down oraz Lisburn);
  • Northern Health and Social Care Trust (obejmujący obszar Coleraine, Moyle, Larne, Antrim, Carrickfergus, Newtownabbey, Ballymoney, Ballymena, Magherafelt oraz Cookstown);
  • Southern Health and Social Care Trust (obejmujący obszar Dungannon, Armagh, Craigavon, Banbridge, Newry oraz Mourne);
  • Western Health and Social Care Trust (obejmujący obszar Londonderry, Limavady, Strabane, Omagh oraz Fermanagh)

W przypadku podejrzenia, że dziecko jest zagrożone przemocą, zaniedbaniem itp., służby mogą podjąć decyzje o odebraniu dziecka spod pieczy rodziców. Ich rozstrzygnięcia podlegają zaskarżeniu do sądu rodzinnego.

Tu znajdziesz pomoc
 

Lista kontaktów w Irlandii Północnej

  • The Law Society of Northern Ireland, 96 Victoria Street, Belfast, BT1 3GN, telefon: +44 28 9023 1614, Fax: +44 28 9023 2606, Email: info@lawsoc-ni.org, Website: www.lawsoc-ni.org
  • Victim Support, 1st floor Albany House, 73-75 Gt Victoria St, Belfast BT2 7AF, telefon +44 2890 243133
  • Extern – pomoc bezdomnym, 118-122 Royal Avenue, Belfast, BT1 1DL, telefon +44 28 9084 0555, Fax: +44 28 9084 7333
  • Homelessness Belfast – pomoc bezdomnym, Unit 36, 28 Townsend Street, Belfast, BT13 2ES, telefon +44 2890240424
  • Shelter Northern Ireland, 58 Howard Street, Belfast, BT1 6PJ, Telefon +44 28 9024 7752, email: info@shelterni.org

Lista organizacji polonijnych w Irlandii Północnej

  • Polish Abroad; HOLYWELL – DiverseCity Community Partnership, 10-14 Bishop Street, Londonderry BT48 6PW, www.polishabroad.co.uk, tel +447511274313

Lista kontaktów w Polsce

Instytucja

Dane kontaktowe

Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Departament Konsularny

Adres: Al. Szucha 23, 00-580 Warszawa

Telefon: (22) 523-90-00

Strona internetowa: www.gov.pl/web/dyplomacja

Telefon: (22) 523-94-44

E-mail: DK.Sekretariat@msz.gov.pl,  

informacja.konsularna@msz.gov.pl

Ministerstwo Sprawiedliwości

Departament Spraw Rodzinnych i Nieletnich

Adres: Al. Ujazdowskie 11, 00-950 Warszawa

Telefon: (22) 239-07-40

Strona internetowa: zobacz

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej

Departament Polityki Rodzinnej

Adres: ul. Nowogrodzka 1/3/5,  00‐513 Warszawa

Telefon: (22)250-01-08

Strona internetowa: www.gov.pl/web/rodzina

Telefon: (22) 461-60-60

E-mail: sekretariat.dsr@mrpips.gov.pl

Rzecznik Praw Dziecka

Adres: ul. Chocimska 6, 00-791 Warszawa

Telefon: (22) 583-66-00

Dziecięcy Telefon Zaufania: 800-12-12-12

E-mail: rpd@brpd.gov.pl

Strona internetowa: www.brpd.gov.pl

Rzecznik Praw Obywatelskich

Adres: Al. Solidarności 77, 00-090 Warszawa

Telefon: (22) 551-77-00

Infolinia: 800-676-676

E-mail: biurorzecznika@brpo.gov.pl

Strona internetowa: www.rpo.gov.pl

Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie

Telefon: (22) 599-71-20

E-mail: sekretariat@wcpr.pl

Strona internetowa: www.wcpr.pl

Zielona Linia

(udziela pomocy w zakresie usług rynku pracy i dostępnych świadczeń)

Adres: Centrum Informacyjno-Konsultacyjne Służb Zatrudnienia Zielona Linia, ul. Trawiasta 20b, 15-161 Białystok

Telefon: 19524 (Infolinia)

E-mail: biuro@zielonalinia.gov.pl

Strona internetowa: www.zielonalinia.gov.pl

Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą

Adres: ul. Kielecka 43, 02-530 Warszawa

Telefon: (22) 469-11-26

E-mail: sekretariat@orpeg.pl

Strona internetowa: www.orpeg.pl

Warszawski Ośrodek Interwencji Kryzysowej

Adres: ul. 6-go Sierpnia 1/5, 02-843 Warszawa

Telefon: (22) 855-44-32

E-mail: sekretariat@woik.waw.pl

Wykaz ośrodków interwencji kryzysowej dla poszczególnych województw: zobacz

Stowarzyszenie Polski Komitet Narodowy Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci – UNICEF

Adres: ul. Rolna 175 D, 02-729 Warszawa

Telefon: (22) 568-03-00

E-mail: unicef@unicef.pl

Strona internetowa: www.unicef.pl

Ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia”

Telefon: 800-120-002

Strona internetowa: zobacz

Komitet Ochrony Praw Dziecka

Adres: ul. Oleandrów 6, III piętro,  00-629 Warszawa

Telefon: (22) 626-94-19

E-mail: kopd@kopd.pl

Strona internetowa: www.kopd.pl