Polska

Najważniejsze informacje

Szkoła

Model edukacji

Szkoła podstawowa w Republice Chorwacji trwa 8 lat, z czego pierwsze 4 lata to nauczanie początkowe.

Szkoły średnie dzielą się na 3 podstawowe rodzaje:

– gimnazja (ogólne i profilowane), w których nauka trwa 4 lata i kończy się egzaminem maturalnym,

– szkoły zawodowe, w których nauka trwa od roku do 4 lat, szkoły zawodowe czteroletnie kończą się obroną pracy dyplomowej lub ewentualnie egzaminem maturalnym (nieobowiązkowym), szkoły zawodowe trzyletnie lub krótsze kończą się obroną pracy dyplomowej,

– szkoły o profilu artystycznym (muzyczne, taneczne, plastyczne itp.) – są regulowane odrębną ustawą, czteroletnie kończą się obroną pracy dyplomowej lub ewentualnie egzaminem maturalnym (nieobowiązkowym).

Obowiązkowa edukacja w Chorwacji trwa od 6. do 15. roku życia (do 21. roku życia w przypadku osób z zaburzeniami rozwojowymi).

Procedura naboru dziecka do szkoły

Do pierwszej klasy zapisuje się dzieci, które ukończyły 6 lat przed 1 kwietnia danego roku, wyjątkowo na żądanie rodziców można zapisać dziecko, które nie ma ukończonych 6 lat. W wyjątkowych i uzasadnionych sytuacjach, na wniosek komisji oświatowej, przyjęcie do szkoły można odroczyć o rok.

Powszechnie stosuje się zasadę rejonizacji. Może być ona pominięta jedynie w następujących przypadkach:

– jeżeli przyjęcie do szkoły dzieci spoza rejonu nie powoduje konieczności zwiększenia planowanej liczby klas,

– w przypadku zapisów do szkół realizujących alternatywne, czy też międzynarodowe programy nauczania lub programy w językach mniejszości narodowej,

– w przypadku zapisu do szkół niepublicznych (założonych przez inne osoby prawne lub fizyczne).

Językiem nauczania jest język chorwacki. Istnieje możliwość realizowania programu nauczania częściowo w języku obcym, częściowo w języku chorwackim po uprzednim uzyskaniu zgody Ministerstwa Nauki, Edukacji i Sportu Republiki Chorwacji.

Na podstawie odrębnych przepisów dopuszcza się możliwość pobierania nauki w języku mniejszości narodowej po uprzednim uzyskaniu zgody Ministerstwa Nauki, Edukacji i Sportu Republiki Chorwacji.

Obowiązkowe jest także uczęszczanie do klasy zerowej. Zajęcia realizowane są w przedszkolach lub szkołach (tam, gdzie nie ma przedszkoli).

Przedszkole państwowe

Z reguły wniosek o przyjęcie dziecka do przedszkola składa się w maju, kiedy przedszkola publikują zawiadomienie o przyjęciu na następny rok pedagogiczny (od 1 września do 31 sierpnia). Dziecko jest zapisywane do najbliższego przedszkola według miejsca zamieszkania (stosowana zasada rejonizacji – dotyczy przedszkoli państwowych). W Zagrzebiu zapisy odbywają się poprzez aplikację elektroniczną e-Pisarnica https://e-pisarnica.zagreb.hr/ePisarnica/eIsprave2.

Lista przedszkoli w Chorwacji z możliwością ich wyszukiwania znajduje się na stronie internetowej Ministerstwa Nauki i Edukacji (Ministarstvo znanosti i obrazovanja http://mzos.hr/dbApp/pregled.aspx?appName=Vrtici)

Do składanego przez rodziców wniosku należy dołączyć następujące dokumenty:

– akt urodzenia dziecka (tłumaczenie przysięgłe),

– zaświadczenie o miejscu zamieszkania,

– zaświadczenie o statusie zatrudnienia rodziców,

– wniosek o rejestrację i wypełniony kwestionariusz, dostępny w każdym przedszkolu.

Lista wszystkich wymaganych formularzy i dokumentów wraz z instrukcją, gdzie je uzyskać, jest umieszczana również w przedszkolach w okresie rekrutacji.

Dzieci z wadami słuchu i mowy mogą zostać przyjęte do przedszkola specjalnego polikliniki SUVAG. Spis wymaganych dokumentów podczas zapisów można znaleźć na stronie internetowej: http://www.suvag.hr/nova/wp-content/uploads/POPIS-DOKUMENATA-za-upis-djece.pdf

Pierwszeństwo uzyskania miejsca w przedszkolu państwowym mają dzieci rodziców pracujących lub samotnie wychowujących.

Szkoła podstawowa

Dziecko zapisywane jest do szkoły podstawowej znajdującej się najbliżej miejsca zamieszkania. Zapisy do pierwszej klasy nie wymagają składania dodatkowych dokumentów. W przypadku, gdy dziecko ma pewne trudności i potrzebuje specjalnej pomocy lub specjalnej formy nauczania, należy dostarczyć do szkoły dokumentację potwierdzającą stan zdrowia dziecka (dokumenty innych instytucji, gdzie dziecko zostało poddane badaniom i ocenie zdrowia, opinia organu eksperckiego).

Dokumenty jakie należy złożyć w związku z aplikowaniem o miejsce w szkole w kolejnych klasach:

– wniosek (dostępny na stronie szkoły),

– akt urodzenia (tłumaczenie przysięgłe),

– świadectwo szkolne z poprzedniej szkoły (tłumaczenie przysięgłe).

Uznawanie zagranicznych kwalifikacji edukacyjnych

Jeśli dziecko ukończyło szkołę podstawową, klasę, semestr lub inny okres szkoły podstawowej za granicą, w Republice Chorwacji może kontynuować naukę po uznaniu zagranicznych kwalifikacji edukacyjnych/świadectw. Nostryfikacja dokumentów potwierdzających poziom edukacyjny ucznia w szkole podstawowej jest prowadzony przez instytucję szkolną, do której został złożony wniosek o przyjęcie ucznia. Komisja wyznaczona przez dyrektora szkoły określa (w drodze spotkania z rodzicami oraz dzieckiem), czy dziecko potrzebuje specjalnej pomocy, aby zostać włączone do systemu edukacji podstawowej.

Nauka języka chorwackiego

Jeśli dziecko nie zna języka chorwackiego lub nie posługuje się nim w wystarczającym stopniu dyrektor szkoły (na podstawie propozycji szkolnej komisji i po określeniu poziomu znajomości języka chorwackiego) stwarza dziecku możliwość uczęszczania na zajęcia dodatkowe z języka chorwackiego. Więcej informacji: https://gov.hr/moja-uprava/obrazovanje/osnovnoskolski-odgoj-i-obrazovanje/upis-u-prvi-razred/219

Rok szkolny

Rok szkolny w Republice Chorwacji rozpoczyna się najczęściej w pierwszy poniedziałek września. W uzasadnionych wypadkach (np. upały) rozpoczęcie roku szkolnego może być przesunięte na późniejszy termin (w całym kraju lub w wybranych regionach). Zakończenie roku szkolnego ma miejsce najczęściej w połowie czerwca. Rok szkolny podzielony jest na dwa semestry i musi obejmować przynajmniej 175 dni nauki, a w przypadku uczniów ostatnich klas szkół średnich minimum 160 dni nauki.

Daty rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego w Republice Chorwacji, liczba dni nauki, terminy przerw semestralnych, ferii i wakacji są ustalane i publikowane rokrocznie w formie decyzji Ministerstwa Nauki i Edukacji Republiki Chorwacji. Decyzja podawana jest do wiadomości publicznej, tj. jest publikowana w chorwackim dzienniku promulgacyjnym Narodne novine.

Aktualna decyzja (https://narodne-novine.nn.hr/clanci/sluzbeni/2020_05_57_1156.html) z 13 maja 2020 r. ustala następujący kalendarz na rok szkolny 2020/2021:

rozpoczęcie roku szkolnego nastąpi 7 września 2020 r., a zakończenie 18 czerwca 2021 r. (25 maja 2021 r. w przypadku uczniów ostatnich klas szkół średnich),
pierwsze półrocze trwa od 1 września 2020 r. do 23 grudnia 2020 r.,
drugie półrocze trwa od 11 stycznia 2021 r. do 18 czerwca 2021 r. (do 25 maja 2021 r. w przypadku uczniów ostatnich klas szkół średnich),
ferie jesienne trwają dwa dni: od 2-3 listopada 2020 r.,
pierwsza cześć ferii zimowych trwa od 24 grudnia 2020 r. do 8 stycznia 2021, a druga część od 23 lutego do 1 marca 2021 r.,
ferie wiosenne trwają od 2-9 kwietnia 2021 r.

Obowiązki i prawa ucznia

Obowiązki i prawa uczniów nie różnią się zasadniczo od uregulowań polskich. Chorwacki system edukacji nie przewiduje trybu edukacji domowej.

Obowiązki i prawa rodzica

Obowiązki i prawa rodziców nie różnią się zasadniczo od uregulowań polskich. Do obowiązków rodziców oprócz zapisania dziecka do szkoły, a później dopilnowania, by regularnie do niej uczęszczało, należy zapewnienie dziecku warunków do nauki, uczestnictwo w wywiadówkach, utrzymywanie kontaktu z wychowawcą i nauczycielami. Zgodnie z regulaminem szkoły rodzice mają prawo do usprawiedliwienia nieobecności dziecka tylko do trzech dni z rzędu, w pozostałych sytuacjach zobowiązani są dostarczyć zwolnienie lekarskie.

System wsparcia szkolnego

Szkoły nie są wyposażone w gabinety lekarskie ani stomatologiczne, ale podstawowa opieka medyczna i stomatologiczna dla dzieci jest bezpłatna. W każdej szkole powinien być pedagog lub psycholog.

Dzieci z rodzin o niskich dochodach mają prawo do korzystania z bezpłatnych posiłków w szkołach podstawowych oraz bezpłatnych przejazdów środkami komunikacji miejskiej.

Niektóre gminy zapewniają bezpłatne podręczniki dla uczniów szkół podstawowych i/lub średnich.

Osoby posiadające uregulowany status pobytowy (pobyt stały, tymczasowy powyżej 90 dni) mają same prawa jak obywatele RCH. O świadczenia wynikające z posiadania statusu ucznia – podręczniki, bezpłatne obiady w stołówce itp. rodzice ubiegają się za pośrednictwem szkoły.

Najczęstsze nieporozumienia

Chorwacki system edukacji nie przewiduje trybu edukacji domowej, a językiem nauczania jest język chorwacki. Dzieci, które nie posługują się językiem chorwackim, mają możliwość pobierania nauki tylko w szkołach niepublicznych prowadzących zajęcia w językach obcych. Dostępność takiej edukacji jest ograniczona w przypadku mniejszych miast.

Wychowanie

Obowiązki rodzica

Obowiązki rodziców w stosunku do dzieci nie różnią się zasadniczo od uregulowań polskich. Rodzice są zobowiązani do wychowywania, utrzymywania i zapewnienia swoim dzieciom edukacji. Są zobowiązani do zapewnienia dziecku możliwości pełnego i harmonijnego rozwoju osobowości, przy czym zachowują prawo do podejmowania samodzielnych decyzji dotyczących wychowania dzieci. Dzieci upośledzone fizycznie lub psychicznie oraz społecznie zaniedbane mają prawo do szczególnej edukacji i opieki społecznej. Opiekę nad dziećmi bez odpowiedniej opieki rodzicielskiej roztacza państwo.

System świadczeń socjalnych

Instytucją odpowiedzialną za przyznawanie świadczeń socjalnych jest Chorwacki Instytut Ubezpieczeń Emerytalnych (Hrvatski zavod za mirovinsko osiguranje, Središnja služba, A. Mihanovića 3, Zagrzeb, https://www.mirovinsko.hr/default.aspx?id=20).

Ustawa o zasiłkach na dzieci określa następujące warunki uzyskania prawa do zasiłków: https://www.mirovinsko.hr/default.aspx?id=99

O zasiłek na dziecko może wystąpić osoba:

posiadająca obywatelstwo chorwackie lub cudzoziemiec, który uzyskał zezwolenie na pobyt stały i ma stałe miejsce zamieszkania w Republice Chorwacji przez co najmniej trzy lata przed złożeniem wniosku;
posiadająca status osoby ubiegającej się o azyl, cudzoziemca objętego ochroną uzupełniającą lub status członka rodziny zgodnie z przepisami o azylu, bez warunków obywatelstwa i długości pobytu, tj. stałego pobytu w Republice Chorwacji;
której całkowity dochód uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym na członka gospodarstwa domowego w przeliczeniu miesięcznym nie przekracza 70% wyznaczonej podstawy;
zamieszkująca w jednym gospodarstwie domowym z dzieckiem;
gdy wnioskodawca utrzymuje dziecko.

Prawo do zasiłku na dziecko może otrzymać rodzic, rodzic przysposabiający, opiekun, ojczym, macocha, babcia, dziadek oraz osoba, której na podstawie decyzji właściwego organu powierza się opiekę nad dzieckiem pozostającym na jego utrzymaniu, na warunkach określonych w ustawie o zasiłkach. Beneficjentem zasiłku na dziecko może być także pełnoletnie dziecko (sierota), które realizuje obowiązek szkolny, nauki.

Zasiłek rodzinny przysługuje dzieciom urodzonym w związku małżeńskim, dzieciom nieślubnym, adoptowanym lub pasierbom, a także wnukom pozostającym na utrzymaniu oraz sierotom. Zasiłek na dziecko przysługuje do końca roku szkolnego, w którym dziecko kończy 15 lat. Zasiłek na dziecko, które kontynuuje naukę w szkole średniej jest przyznawany do końca okresu szkolnego, ale nie później niż do końca roku szkolnego, w którym dziecko osiąga wiek 19 lat. Wyjątek stanowi, gdy dziecko jest z niepełnosprawnością – wówczas zasiłek na dziecko przysługuje maksymalnie do ukończenia 21 lat.

Dodatek na dziecko nie przysługuje gdy:

dziecko studiuje za granicą, chyba że umowa międzynarodowa lub przepisy Unii Europejskiej dotyczące koordynacji systemu zabezpieczenia społecznego stanowią inaczej;
dziecko ma zapewnione stałe zakwaterowanie, zgodnie ze specjalnymi przepisami, finansowane z budżetu państwa, budżetu lokalnego lub regionalnego;
dla dzieci mieszkających za granicą i dzieci przebywających za granicą przez okres dłuższy niż trzy miesiące, chyba że umowa międzynarodowa lub przepisy Unii Europejskiej dotyczące koordynacji systemu zabezpieczenia społecznego stanowią inaczej.

Prawo do zasiłku na dziecko wygasa z chwilą zawarcia małżeństwa przez dziecko.

Kwoty przyznawanego zasiłku na dzieci zostały określone według dochodu, jakim dysponuje rodzina w następujący sposób (kurs można sprawdzić na stronie: https://www.nbp.pl/home.aspx?c=/ascx/archa.ascx):

jeżeli całkowity dochód na członka gospodarstwa domowego nie przekracza 543,14 HRK miesięcznie, zasiłek na dziecko ustala się w wysokości 299,34 HRK;
jeżeli całkowity dochód na członka gospodarstwa domowego przekracza 543,14 HRK miesięcznie i nie przekracza 1 119,53 HRK, dodatek na dziecko ustala się w wysokości 249,45 HRK;
jeżeli całkowity dochód na członka gospodarstwa domowego beneficjenta przekracza 1 119,53 HRK miesięcznie i nie przekracza 2 328,20 HRK, dodatek na dziecko ustala się w wysokości 199,56 HRK;
w przypadku dziecka bez obojga rodziców lub dziecka, którego oboje rodzice są nieznani lub mają nieznane miejsce zamieszkania lub są całkowicie niezdolni do samodzielnego życia i pracy lub pozbawieni zdolności do czynności prawnych, odpowiednia kwota zasiłku na dziecko jest zwiększona o 25% (HRK 374,18, HRK 311,81 lub HRK 249,45);
w przypadku dziecka z zaburzeniami zdrowia beneficjentowi przysługuje zasiłek na dziecko w wysokości 25% wyższej niż odpowiednia kwota zasiłku na dziecko (374,18 HRK, 311,81 HRK lub 249,45 HRK);
w przypadku dziecka bez jednego rodzica lub dziecka, którego jedno z rodziców nie jest znane lub ma nieznane miejsce zamieszkania albo jest całkowicie niezdolne do samodzielnego życia i pracy, bądź też zostało pozbawione zdolności do czynności prawnych, odpowiednia kwota zasiłku na dziecko, ustalona zgodnie ze spisem powszechnym, jest zwiększona o 15% (344, HRK 24, HRK 286,87 lub HRK 229,49);
dla beneficjentów korzystających z prawa zgodnie z art. 122 ustawy o weteranach wojennych w Chorwacji i członkach ich rodzin zasiłek na dzieci wynosi 374,18 HRK;
w przypadku beneficjentów korzystających z prawa zgodnie z art. 12 i 22 ustawy o zasiłkach na dzieci (w przypadku dzieci z poważnymi lub ciężkimi niepełnosprawnościami) kwota zasiłku na dziecko wynosi 831,50 HRK.

Gwarantowane minimalne świadczenie socjalne

Gwarantowanym minimalnym świadczeniem jest prawo do kwoty pieniężnej, która zapewnia zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych jednej osoby lub gospodarstwa domowego, które nie mają wystarczających środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Gwarantowane minimalne świadczenie jest przyznawane jednej osobie lub gospodarstwu domowemu, które nie mają środków na utrzymanie w wysokości określonej w art. 30 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej, ani nie jest w stanie uzyskać go z pracy, dochodu z majątku lub płatników alimentacyjnych.

https://www.czss-novi-marof.hr/2017/01/14/zajamcena-minimalna-naknada/

O uznaniu prawa do gwarantowanego świadczenia minimalnego decyduje lokalnie właściwy ośrodek pomocy społecznej. Świadczenie jest wypłacane co miesiąc. Centrum pomocy społecznej jest zobowiązane, w razie potrzeby, przynajmniej raz w roku, do weryfikacji faktów i okoliczności, które były decydujące podczas wydawania decyzji o uznaniu prawa do gwarantowanego świadczenia minimalnego. Podstawa obliczenia kwoty gwarantowanej minimalnego świadczenia jest ustalona decyzją rządu Republiki Chorwacji i wynosi 800,00 HRK. Wysokość gwarantowanego minimalnego jednorazowego świadczenia określa się w następujących kwotach:

dla niezdolnej do pracy osoby samotnej w wysokości 115% podstawy,
dla osoby sprawnej fizycznie w wysokości 100% podstawy.

Wysokość gwarantowanego minimalnego dodatku na gospodarstwo domowe ustala się w kwocie reprezentującej sumę udziałów dla każdego członka gospodarstwa domowego, pod warunkiem że udziały członków gospodarstwa domowego to:

dla samotnego rodzica: 100% podstawy,
dla dorosłego członka gospodarstwa domowego: 60% podstawy,
dla dziecka: 40% podstawy,
dla dziecka samotnego rodzica, tj. dziecka w rodzinie samotnie wychowującej dziecko: 55% podstawy.

Pomoc lokalnych władz

W zależności od ich charakteru problemy wychowawcze z dziećmi mogą być rozwiązywane na poziome szkoły (z pedagogiem/psychologiem szkolnym) lub ośrodków opieki społecznej (z pracownikiem opieki społecznej/kuratorem).

Problemy rodzinne

W przypadku woli rozwiązania związku małżeńskiego rodziców, przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd, obowiązkowo są przeprowadzane rozmowy pojednawcze w ośrodkach opieki społecznej.

Powierzając dziecko opiece jednego z rodziców sąd kieruje się dobrem dziecka. Dwunastoletnie lub starsze dziecko ma prawo samodzielnie wypowiedzieć się w rozmowie z pracownikiem opieki społecznej o tym, z którym z rodziców chciałoby mieszkać. W przypadku braku porozumienia rodziców w kwestii opieki nad dzieckiem – każdemu z członków rodziny umożliwione są rozmowy z przydzielonym psychologiem.

W ok. 80% przypadków opieka nad dziećmi powierzana jest przez sądy chorwackie matkom. W sprawach, w których jedno z rodziców jest cudzoziemcem (w szczególności bez zabezpieczenia finansowego), sądy w większości przypadków powierzają opiekę rodzicowi posiadającemu obywatelstwo chorwackie.

Warunkiem uzyskania wyroku sądu orzekającego rozwód jest wszczęcie odpowiedniego postępowania rozwodowego (procesowego lub nieprocesowego) przez uprawnioną osobę lub uprawnione osoby. Jeżeli małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dziecko, do pozwu o rozwód na zgodny wniosek małżonków należy załączyć odpowiednie załączniki (sprawozdanie z obowiązkowych konsultacji rodzinnych oraz plan wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej). Podobne przepisy mają zastosowanie wówczas, gdy małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dziecko, lecz tylko jedno z małżonków wnosi o rozwód (sprawozdanie z obowiązkowych konsultacji rodzinnych oraz dowód uczestnictwa w pierwszym spotkaniu w ramach mediacji rodzinnej).

Przesłanki orzeczenia rozwodu są uregulowane w przepisach art. 51 chorwackiego Kodeksu rodzinnego (Obiteljski zakon, NN 103/15, 98/19, https://www.zakon.hr/z/88/Obiteljski-zakon). Zgodnie z tymi przepisami prawa sąd rozwiązuje małżeństwo:

na zgodny wniosek stron,
w przypadku stwierdzenia, że między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia,
w przypadku upływu roku od chwili „ustania wspólnego pożycia”.

Skutki prawne ustania małżeństwa, które mają zastosowanie do małoletnich dzieci, obejmują wiele istotnych kwestii:

ustalenie, z którym z rodziców dziecko będzie zamieszkiwało po orzeczeniu rozwodu,
uregulowanie kontaktów dziecka z drugim rodzicem,
uregulowanie kwestii świadczeń alimentacyjnych na rzecz dziecka,
ustalenie sposobu wykonywania pozostałych aspektów władzy rodzicielskiej (takich jak reprezentowanie dziecka, dokonywanie czynności prawnych, zarząd i rozporządzanie majątkiem dziecka, edukacja i zdrowie dziecka itd.).

W chorwackim prawie rodzinnym nie istnieje termin odpowiadający „separacji sądowej”. Terminem analogicznym do „separacji sądowej” w obecnie obowiązujących przepisach mógłby być termin „ustanie wspólnego pożycia” (prestanak bračne zajednice). Do „ustania wspólnego pożycia” dochodzi wówczas, gdy wszystkie więzi składające się na pożycie małżeńskie zostają zerwane, tj. jeżeli małżonkowie nie chcą już żyć wspólnie jako małżeństwo ani pozostawać w szczególnej wspólnocie charakteryzującej tego rodzaju stosunek (np. przestają się komunikować itd.). Ustanie wspólnego pożycia przejawia się najczęściej w praktyce opuszczeniem wspólnego domu przez jedno z małżonków i porzuceniem współmałżonka. Więcej informacji dostępnych jest na stronie (także w języku polskim): https://e-justice.europa.eu/content_divorce-45-hr-pl.do?member=1.

Najczęstsze nieporozumienia

Źródłem nieporozumienia mogą być bariery językowe lub różnice kulturowe.

Problemy z prawem

System opieki społecznej

Ośrodki pomocy społecznej (centra za socijalnu skrb) mają dosyć szerokie kompetencje dot. ingerencji w życie rodzinne. Aby zapewnić należytą ochronę praw i dobra dziecka, ośrodek pomocy społecznej może:

wdrożyć środek nadzwyczajny i umieścić dziecko poza rodziną w trybie natychmiastowym,
wydać ostrzeżenie w związku z popełnieniem błędu lub dopuszczeniem się zaniedbania przy wykonywaniu władzy rodzicielskiej,
zapewnić rodzicom możliwość skorzystania ze specjalistycznej pomocy oraz ze wsparcia w zakresie wykonywania władzy rodzicielskiej,
umożliwić rodzicom skorzystanie z szeroko zakrojonego wsparcia specjalistycznego oraz objęcie nadzorem działań wykonywanych przez nich w ramach sprawowania władzy rodzicielskiej.

Umieszczenie dziecka poza rodziną, tj. odseparowanie dziecka i zapewnienie mu zakwaterowania poza domem rodzinnym, stosuje się w sytuacji, kiedy dobro dziecka jest zagrożone, a nie ma możliwości zastosowania innego środka. Celem jest ochrona życia, zdrowia i rozwoju dziecka, zapewnienie odpowiedniej opieki nad dzieckiem poza rodziną (w domu opieki społecznej lub rodzinie zastępczej) oraz stworzenie warunków do powrotu dziecka do rodziny biologicznej lub zorganizowanie innej trwałej formy opieki nad dzieckiem.

Ostrzeżenie rodziców w związku z popełnieniem błędu lub dopuszczeniem się zaniedbania w sprawowaniu opieki rodzicielskiej ma charakter pisemny i stosowane jest z zamiarem niesienia pomocy rodzicom w wyeliminowaniu błędów i zaniedbań, które wystąpiły raz lub miały miejsce incydentalnie, a konsekwencje dla dziecka mają łagodniejszy charakter. W ten sposób centrum może skierować rodziców do poradni zdrowotnych, edukacyjnych lub z innych specjalistycznych programów wspierających rodzicielstwo i rozwój dziecka.

Zapewnienie specjalistycznej pomocy i wsparcia w sprawowaniu opieki rodzicielskiej nad dzieckiem stosuje się w przypadku, gdy rodzice nie są w stanie sprawować jej samodzielnie, rozwój dziecka jest zagrożony, ale życie i zdrowie dziecka w rodzinie nie są zagrożone. Ośrodek określa w decyzji cel, czas trwania środka, osobę prowadzącej, opracowuje indywidualny plan i program realizacji środka oraz umieszcza ostrzeżenie o skutkach prawnych braku współpracy przy wdrażaniu środka. Środek może być stosowany od sześciu miesięcy do jednego roku.

Szeroko zakrojone wsparcie specjalistyczne i nadzór nad sprawowaniem opieki rodzicielskiej stosuje się w sytuacji, gdy rozwój dziecka jest poważnie zagrożony, a rodzice są gotowi i zdolni do zmiany swojego zachowania w możliwie krótkim czasie, aby zapobiec umieszczeniu dziecka poza rodziną i gotowi do przestrzegania instrukcji i umożliwienia niezakłóconego nadzoru nad sprawowaniem opieki rodzicielskiej. Środek jest nakładany w taki sam sposób, jak środek specjalistycznej pomocy i wsparcia w sprawowaniu opieki rodzicielskiej nad dzieckiem i może trwać od trzech do sześciu miesięcy.

Aby zapewnić należytą ochronę praw osobistych i dobra dziecka, sąd może:

tymczasowo powierzyć obowiązek sprawowania opieki nad dzieckiem innej osobie, rodzinie zastępczej lub instytucji opieki społecznej,
wydać zakaz zbliżania się do dziecka (zabrana približavanja djetetu),
pozbawić rodziców prawa do zamieszkiwania we wspólnym gospodarstwie domowym z dzieckiem i powierzyć obowiązek sprawowania codziennej pieczy nad dzieckiem innej osobie, rodzinie zastępczej lub instytucji opieki społecznej,
udzielić wsparcia w wychowywaniu dziecka, jeżeli boryka się ono z problemami behawioralnymi, umieszczając je w rodzinie zastępczej lub w instytucji opieki społecznej,
pozbawić rodziców prawa wykonywania władzy rodzicielskiej.

Decyzje o zastosowaniu środków pozostających w dyspozycji sądów podejmowane są na wniosek ośrodków pomocy społecznej, dziecka (które ukończyło 14 lat), rodzica lub innej osoby sprawującej opiekę nad dzieckiem. Dziecko może zostać tymczasowo umieszczone poza rodziną także na wniosek samego rodzica kierującego się dobrem dziecka. Do najczystszych przyczyn należą wówczas problemy zdrowotne, nierozwiązana kwestia mieszkaniowa lub inne problemy życiowe.

Środek w postaci pozbawienia prawa do zamieszkiwania we wspólnym gospodarstwie domowym z dzieckiem i powierzenia obowiązku sprawowania codziennej opieki nad dzieckiem innej osobie, rodzinie zastępczej lub instytucji opieki społecznej oraz umieszczenie dziecka z problemami behawioralnymi w rodzinie zastępczej lub w instytucji opieki społecznej ustala się na okres roku, a przed upływem tego okresu ośrodek pomocy społecznej sporządza sprawozdanie na temat sytuacji dziecka i rodziców. W zależności od sytuacji wnioskuje do sądu o zniesienie środka i powrót do dziecka do rodziny, o przedłużenie stosowania tego środka na następny rok albo o pozbawienie rodziców praw rodzicielskich.

Sąd pozbawi rodzica prawa wykonywania władzy rodzicielskiej gdy uzna, że rodzic nadużywa i/lub w rażący sposób narusza władzy rodzicielskiej, obowiązków i praw. Władza rodzicielska może zostać przywrócona decyzją sądu, jeżeli powody pozbawienia rodzica prawa do opieki rodzicielskiej ustaną i o ile dziecko nie zostanie wcześniej adoptowane.

Strony mogą zaskarżyć orzeczenie sądu w sprawie władzy rodzicielskiej wydane w pierwszej instancji w terminie piętnastu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia, chyba że w kodeksie postępowania cywilnego przewidziano inny termin. O ile obowiązujące przepisy prawa nie stanowią inaczej, strony mogą zaskarżyć również postanowienie wydane przez sąd pierwszej instancji w postępowaniu nieprocesowym uregulowanym w chorwackim Kodeksie rodzinnym (Obiteljski zakon, NN 103/15, 98/19, https://www.zakon.hr/z/88/Obiteljski-zakon). Środek zaskarżenia należy wnieść w terminie piętnastu dni od dnia doręczenia orzeczenia.

Pożądane zachowania rodziców

Dzieci są umieszczane w rodzinach zastępczych, gdy ich biologiczne rodziny nie mogą się nimi opiekować. Ta forma opieki jest zwykle tymczasowa i trwa do czasu, gdy sytuacja w rodzinie biologicznej się nie poprawi lub do czasu podjęcia decyzji o innej formie opieki (adopcji lub usamodzielnieniu się). Istnieje wiele powodów, dla których dzieci są powierzane pieczy zastępczej. Najczęstszymi przyczynami są porzucenie dziecka, śmierć rodzica i zaniedbania lub nadużycia rodzicielskie.

Zanim dziecko zostanie umieszczone w rodzinie zastępczej, chorwacki kodeks rodzinny (Obiteljski zakon, NN 103/15, 98/19, https://www.zakon.hr/z/88/Obiteljski-zakon) przewiduje uprzednie stosowanie łagodniejszych środków, takich jak ostrzeżenie rodziców o błędach i zaniedbaniach w sprawowaniu opieki rodzinnej czy wprowadzenie nadzoru i specjalnej profesjonalnej pomocy w sprawowaniu opieki na dzieckiem w odniesieniu do rodziców, którzy nie radzą sobie z wykonywaniem zadań opiekuńczo-wychowawczych.

Rodzice, wobec których zastosowane są ww. środki powinni współpracować z pracownikami socjalnymi i przekazywać informacje na temat problemów rodzinnych i trudności oraz dołożyć wszelkich starań, by przezwyciężyć problemy. Stwarzanie szerokich możliwości pomocy rodzicom zobowiązuje ich także do współdziałania w celu zapewnienia warunków powrotu dziecka do rodziny. W ocenie sytuacji ośrodki opieki społecznej biorą pod uwagę zdolność i gotowość rodziców do zmiany zachowania i gotowość do współpracy oraz umiejętności sprawowania podstawowej opieki rodzicielskiej (w tym m.in. zapewniania bezpieczeństwa i rozwoju emocjonalnego, umiejętność motywowania i ustalania granic, stabilność, konsekwentne stosowanie metod wychowawczych itp.).

Ponadto rodzic powinien wziąć na siebie odpowiedzialność za problemy, które doprowadziły do włączenia się opieki społecznej w sprawy rodzinne.

Zachowania rodziców podlegające szczegółowej ocenie ośrodka pomocy społecznej:

jest samokrytyczny i wykazuje odpowiedzialność wobec dziecka oraz zwraca się o i/lub przyjmuje profesjonalną pomoc;
jest wyraźnie zmotywowany do zmiany niekorzystnej sytuacji (dokonując np. niezbędnych zmian w codziennej opiece nad dzieckiem, regularnie kontrolując swoje choroby fizyczne/psychiczne i stosując się do terapii/zażywając leki, aktywnie szukając skutecznych sposobów rozwiązania problemów);
we właściwy sposób opiekuje się dzieckiem, co może udokumentować (regularne dba o higienę, edukację i wyżywienie dziecka);
pozostaje w stałym kontakcie z właściwymi służbami pełniącymi ważną rolę w życiu dziecka (składając regularne wizyty u pediatry oraz uczestnicząc w szkolnych wywiadówkach i zebraniach rodziców);
wykazywał się już wcześniej szczególnym zainteresowaniem dzieckiem, gdy miało problemy zdrowotne lub inne szczególne potrzeby;
ma materialne i emocjonalne wsparcie rodziny, bliskich i przyjaciół oraz sieć wsparcia społecznego;
wykazuje odpowiednie zrozumienie dla rozwojowych potrzeb dziecka i jest wrażliwy na jego potrzeby;
uczestniczy wspólnie z dzieckiem w zajęciach dostosowanych do jego wieku;
jest przywiązany do dziecka, rozumie i odpowiednio reaguje na emocjonalne potrzeby dziecka;
interakcje między rodzicem/rodzicami i dzieckiem są odpowiednie, charakteryzują się niewielką ilością agresji werbalnej i/lub zastraszania, rodzic zapewnia dziecku odpowiednie wsparcie;
ma długotrwałe stabilne zatrudnienie i może utrzymać gospodarstwo domowe dzięki swoim przychodom.

Brak starań ze strony rodziców, a w szczególności trwały brak zainteresowania dzieckiem stanowi jedną z ważniejszych przesłanek do pozbawienia władzy rodzicielskiej. Orzeczenia dotyczące pozbawienia władzy rodzicielskiej są najczęściej wydawane właśnie z powodu zaniedbań, braku troski o dziecko i braku zainteresowania.

Dostęp do pomocy prawnej

Bezpłatna pomoc prawna

Bezpłatną pomoc prawną w Republice Chorwacji reguluje ustawa o bezpłatnej pomocy prawnej (NN nr 143/2013, Zakon o besplatnoj pravnoj pomoći (Narodne novine br. 143/2013)).

Zgodnie z ustawą uprawnionymi do uzyskania bezpłatnej pomocy prawnej są:

Ø obywatele Chorwacji,

Ø dzieci nieposiadające obywatelstwa chorwackiego, które znajdują się w Republice Chorwacji bez osoby dorosłej/opiekuna prawnego zgodnie z prawem,

Ø cudzoziemcy przebywający w Republice Chorwacji na podstawie przyznanego pobytu czasowego na zasadzie wzajemności lub cudzoziemcy z uregulowanym pobytem stałym,

Ø cudzoziemcy objęci tymczasową ochroną,,

Ø cudzoziemcy przebywający nielegalnie oraz cudzoziemcy przebywający w ramach pobytu tymczasowego w odniesieniu do prowadzonego postępowania o wydanie decyzji o wydaleniu z kraju lub decyzji o powrocie,

Ø osoby ubiegające się o azyl, cudzoziemcy objęci ochroną uzupełniającą oraz członkowie ich rodzin legalnie przebywający w Republice Chorwacji, w postępowaniach, w których szczególna ustawa nie przewiduje pomocy prawnej.

Zasadniczo, aby uzyskać bezpłatną pomoc prawną, muszą być spełnione również następujące warunki:

a. całkowity dochód wnioskodawcy i członków gospodarstwa domowego miesięcznie nie przekracza kwoty podstawy budżetowej (3 326,00 HRK) na członka gospodarstwa domowego, oraz

b. całkowita wartość nieruchomości będących własnością wnioskodawcy i członków gospodarstwa domowego nie przekracza kwoty 60 podstaw budżetowych (199.560,00 HRK).

Bezpłatna pomoc prawna zostanie przyznana bez ustalania sytuacji finansowej, jeżeli wnioskodawcą jest:

a. dziecko w trakcie korzystania z prawa do alimentów,

b. ofiara przestępstwa,

c. osoba będąca beneficjentem pomocy alimentacyjnej zgodnie ze specjalnymi przepisami regulującymi korzystanie z praw z systemu zabezpieczenia społecznego,

d. osoba, która jest beneficjentem prawa do świadczeń wynikających z Ustawy o prawach weteranów wojny domowej w Chorwacji i członków ich rodzin oraz Ustawy o ochronie wojskowych i cywilnych inwalidów wojennych.

Pełnomocnik z urzędu

W myśl chorwackiej ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej (Zakon o besplatnoj pravnoj pomoći, NN 143/13, 98/19, https://www.zakon.hr/z/286/Zakon-o-besplatnoj-pravnoj-pomo%C4%87i) wybrane osoby mają prawo do skorzystania z tzw. podstawowej lub sekundarnej pomocy prawnej, która przewiduje m.in. reprezentowanie w postępowaniach przed organami publicznymi lub sądami.

Podstawowa pomoc prawna jest świadczona przez biura administracji publicznej w poszczególnych województwach (https://pravosudje.gov.hr/istaknute-teme/besplatna-pravna-pomoc/upravna-tijela-u-zupanijama-odnosno-gradu-zagrebu/9916), upoważnione stowarzyszenia i „kliniki prawne“ (pravne klinike). Instytucje te są upoważnione do udzielania ogólnych informacji prawnych, poradnictwa prawnego oraz sporządzania podań i wniosków. Lista tych instytucji wraz z danymi adresowymi dostępna jest na stronie: https://pravosudje.gov.hr/istaknute-teme/besplatna-pravna-pomoc/ovlastene-udruge-i-pravne-klinike-za-pruzanje-primarne-pravne-pomoci/6190

Podstawową pomoc prawną można uzyskać zwracając się bezpośrednio do jednej z ww. instytucji.

Prawo do nieodpłatnej pomocy tego rodzaju przysługuje w przypadku, gdy wnioskodawca:

– nie posiada wystarczającej wiedzy i zdolności, by samodzielnie zrealizować swoje prawa,

– nie otrzymuje pomocy prawnej zapewnionej szczególnymi przepisami,

– składa wniosek, który nie jest bezzasadny,

– z uwagi na stan majątkowy, nie jest sam w stanie ponieść ciężaru odpłatnej pomocy prawnej.

Sekundarną pomoc prawną świadczą adwokaci (odvjetnici).

Prawo do jej uzyskanie przysługuje w przypadku:

– bardziej zawiłej procedury,

– gdy sprawa nie dotyczy sporów sądowych wynikających z braku chęci porozumienia się (tzw. obijesno parničenje),

oraz gdy wnioskodawca:

– nie posiada wystarczającej wiedzy i zdolności, by samodzielnie reprezentować swoje prawa,

– nie otrzymuje pomocy prawnej zapewnionej szczególnymi przepisami,

– z uwagi na stan majątkowy, nie jest sam w stanie ponieść ciężaru odpłatnej pomocy prawnej,

– nie otrzymał odmownej decyzji w ciągu ostatnich sześciu miesięcy w związku z podawaniem nieprawdziwych informacji.

Gdzie szukać pomocy

Adresy kancelarii prawnych zarejestrowanych w Chorwacji można znaleźć na stronie Chorwackiej Izby Adwokackiej (Hrvatska odvjetnička komora) pod adresem: http://www.hok-cba.hr/hr/imenik.

W wyszukiwarce należy podać nazwisko poszukiwanego adwokata (odvjetnik), aplikanta (vježbenik) lub kancelarii prawnej/towarzystwa prawniczego (odvjetnički uredi i društva), ewentualnie miasto (grad), w którym znajduje się kancelaria prawna i podać język, którym ma posługiwać się prawnik (np. POL, ENG, GER).

MSZ nie posiada wiedzy o prawnikach polskojęzycznych specjalizujących się w problematyce małoletnich.

Spis telefonów organizacji świadczących usługę bezpłatnej pomocy prawnej oraz wykaz instytucji państwowych, służb i innych organizacji działających w Republice Chorwacji można znaleźć na liście stowarzyszeń i instytucji państwowych miasta Zagrzebia i powiatu zagrzebskiego oraz innych powiatów. Informacje są również dostępne na stronie chorwackiego Ministerstwa Sprawiedliwości: https://pravosudje.gov.hr/

https://pravosudje.gov.hr/o-ministarstvu/djelokrug-6366/iz-pravosudnog-sustava-6372/podrska-zrtvama-i-svjedocima/kontakti-organizacija-koje-pruzaju-psihosocijalnu-i-pravnu-pomoc/19915

https://pravosudje.gov.hr/o-ministarstvu/djelokrug-ministarstva-6366/iz-pravosudnog-sustava-6372/podrska-zrtvama-i-svjedocima/grad-zagreb-i-zagrebacka-zupanija-7478/7478

https://pravosudje.gov.hr/o-ministarstvu/djelokrug-ministarstva-6366/iz-pravosudnog-sustava-6372/podrska-zrtvama-i-svjedocima/splitsko-dalmatinska-zupanija-6283/6283

Najczęstsze nieporozumienia

Źródłem nieporozumienia mogą być bariery językowe lub różnice kulturowe. Problemem może być także błędna interpretacja prawa chorwackiego oparta na doświadczeniach polskich.

Tu znajdziesz pomoc

Lista kontaktów w Chorwacji

Ośrodki opieki społecznej w Republice Chorwacji:

https://mdomsp.gov.hr/adresar-ustanova/1673

Organizacje świadczące bezpłatną pomoc prawną:

lp	Nazwa organizacji (wsparcie psychologiczne i prawne)	Dane kontaktowe
1.	DOMINE	www.domine.hr Bosanska 4, Split
2.	DALMATINSKI ODBOR SOLIDARNOSTI – UDRUGA ZA ZAŠTITU LJUDSKIH PRAVA I HUMANITARNE AKTIVNOSTI	Šetalište Bačvice 10, Split telefon: 021 488 951 i 091 5343 977 dos.st@st.t-com.hr web: www.dalmatinski-odbor-solidarnosti.hr
3.	PRAVNA KLINIKA PRAVNOG FAKULTETA SVEUČILIŠTA U SPLITU	Domovinskog rata 8/I, Split info.pravnaklinika@gmail.com www.pravnaklinika.unist.hr
4.	SRMA SINJ – UDRUGA ZA CIVILNO DRUŠTVO I KVALITETU ŽIVLJENJA	Brnaška 44, Sinj telefon: 021 661 661, 098 261 478, udruga.srma@st.t-com.hr www.udruga-srma.hr
5.	URED DRŽAVNE UPRAVE U SPLITSKO-DALMATINSKOJ ŽUPANIJI	Vukovarska 1, Split telefon: 021 300 294 (Split), 021 821 124 (ispostava Sinj), 021 675 000 (ispostava Vrgorac) e-mail: pravna-pomoc@udu-sdz.hr, www.udu-sdz.hr
6.	GRADSKI URED ZA OPĆU UPRAVU – GRAD ZAGREB	Zapoljska 1, Zagreb telefon: 01 6100 300, 01 6100 301 i 6100 303 e-mail:bpp@zagreb.hr, www.zagreb.hr/sektor-za-besplatnu-pravnu-pomoc/10400
7.	PRAVNA KLINIKA PRAVNOG FAKULTETA U ZAGREBU	adres Jurja Žerjavića 6 / II. kat, Zagreb telefon: 01 4811 320 i 01 4811 324 web: www.klinika.pravo.unizg.hr
8.	HRVATSKI PRAVNI CENTAR	Hebrangova 21, Zagreb telefon: 01 4854 934 e-mail: hpc@hpc.hr, www.hpc.hr
9.	ZAGRZEB	https://pravosudje.gov.hr/o-ministarstvu/djelokrug-ministarstva-6366/iz-pravosudnog-sustava-6372/podrska-zrtvama-i-svjedocima/grad-zagreb-i-zagrebacka-zupanija-7478/7478
10.	DUBROWNIK	https://pravosudje.gov.hr/o-ministarstvu/djelokrug-ministarstva-6366/iz-pravosudnog-sustava-6372/podrska-zrtvama-i-svjedocima/dubrovacko-neretvanska-zupanija-6278/6278
	DEŠA – Dubrownik	www.desa-dubrovnik.hr adres Frana Supila 8, Dubrovnik, telefon: 020/311-625, e-mail: zip@desa-dubrovnik.hr,

Lista organizacji polonijnych w Chorwacji

ZAGRZEB

Polskie Towarzystwo Kulturalne „Mikołaj Kopernik” w Zagrzebiu

Savska cesta

10000 Zagrzeb

tel./fax: (+385-1)4921919

e-mail: kopernik@kopernik.hr

www.kopernik.hr

https://www.facebook.com/ptkkopernik

przewodnicząca: Magdalena Najbar-Agičić

Polskie Towarzystwo Oświatowe w Zagrzebiu

Čičkovina 24

10000 Zagrzeb

tel.: 01 / 61 99 931

fax.: 01 / 61 99 977

e-mail: beata.glinska@gamc.hr

Przewodnicząca PTO: Beata Glińska

Szkolny Punkt Konsultacyjny przy Ambasadzie RP w Zagrzebiu

Nazorova 47

10000 Zagrzeb

tel. (+385-1) 6130506

tel. kom. (+385-99) 3333833

fax (+385-1) 7898009

e-mail: polska.szkola.zagreb@gmail.com

www.polskaszkola.com.hr

Kierownik szkoły: Izabella Glavić

Przedstawiciel Polskiej Mniejszości Narodowej Miasta Zagrzebia

Remetinečka cesta 79a

10020 Zagrzeb

Tel./fax (+385-1) 6535408

Tel. kom. (+385-98) 9518538

e-mail: ppm.zagreb@gmail.com

Przedstawiciel: Walentyna Lončarić

(Honorowa Przewodnicząca PTK “M. Kopernik” w Zagrzebiu)

Split (Środkowa Dalmacja)

Polskie Towarzystwo Kulturalne „Polonez” w Splicie

Mažuranićevo šetalište 8

21000 Split

tel. (+385 959031582, +385 996823453)

e-mail: udruga.polonez@gmail.com

http://www.udruga-polonez.hr/

przewodnicząca: Monika Waligórska

Przy PTK „Polonez” funkcjonuje Szkoła Języka i Kultury Polskiej w Splicie

ZADAR (Północna Dalmacja)

Polskie Towarzystwo Kulturalne „Morskie Oko” w Zadarze

Krešimirova obala 136

23000 Zadar

tel. kom. (+385-98) 859-147

e-mail: jmatesic@wp.pl

https://www.facebook.com/groups/280985962084339/

Przewodnicząca: Joanna Matešić

Chorwacko-Polskie Stowarzyszenie Rozwoju (Hrvatsko-poljska razvojna udruga)

Stowarzyszenie prowadzi działalność na rzecz rozwoju stosunków polsko-chorwackich stosunków gospodarczych oraz realizację programów mających na celu promocję polskiej kultury, a także wspieranie inicjatyw polonijnych.

Lista kontaktów w Polsce

Instytucja

Dane kontaktowe

Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Departament Konsularny

Adres: Al. Szucha 23, 00-580 Warszawa

Telefon: (22) 523-90-00

Strona internetowa: https://www.gov.pl/web/dyplomacja

Telefon: (22) 523-94-44

E-mail: DK.Sekretariat@msz.gov.pl, informacja.konsularna@msz.gov.pl

Ministerstwo Sprawiedliwości

Departament Spraw Rodzinnych i Nieletnich