Przewodnik prawny dla polskiej rodziny za granicą
Przewodnik prawny dla polskiej rodziny za granicą
Model edukacji
Rodzaje szkół
Szkoły kształcenia formalnego są dzielone na następujące grupy:
Szkoły ogólnokształcące są dzielone na następujące typy: szkoła początkowa, progimnazjum, szkoła podstawowa, gimnazjum.
Etapy edukacji:
Pradinė mokykla (szkoła podstawowa) | Wiek: 7-10 lat |
Pagrindinė mokykla (ogólnokształcąca szkoła średnia I stopnia) | Wiek: 10-17 lat |
Gimnazija (ogólnokształcąca szkoła średnia I stopnia) | Wiek: 15-17 lat |
Profesinė mokykla (zawodowa szkoła średnia I stopnia) | Wiek: 14-16/17 lat |
Jaunimo mokykla (ogólnokształcąca szkoła średnia I stopnia) | Wiek: 11/12-22 lata |
Rejestr placówek oświatowych szkół (również prowadzących nauczanie w j. polskim) dostępny pod adresem: https://www.aikos.smm.lt/Registrai/Svietimo-ir-mokslo-institucijos/SitePages/Pagrindinis.aspx?ss=215e1c30-7fb6-4cb9-b931-46e4de7d90d8
Mapa szkół m. Wilna dostępna tu: https://maps.vilnius.lt/maps_vilnius/?theme=schools
Procedura naboru dziecka do szkoły
Zgodnie z przepisami dzieci mogą rozpocząć kształcenie obowiązkowe w wieku 7 lat (lub wcześniej, jeśli dziecko jest gotowe do nauki szkolnej i uzyskało odpowiednie zaświadczenie od specjalistów Służb Pedagogiczno-Psychologicznych), a kończą ten etap w wieku 16 lat.
Kształcenie w publicznych szkołach podstawowych i średnich I stopnia jest bezpłatne. Rodzice mogą zapisać dziecko do wybranej szkoły (w niektórych samorządach, np. m. Wilna jest uruchomiona rejestracja elektroniczna lub w okienku obsługi interesantów w budynku samorządu, na terenie in. samorządów, zapisu można dokonać też bezpośrednio w wybranej placówce oświatowej). Niektóre gimnazja przeprowadzają selekcję na podstawie ustalonych wymogów, określających przedział ocen kwalifikujących z poszczególnych przedmiotów, i z uwzględnieniem takich aspektów społecznych, jak specjalne potrzeby edukacyjne. W przypadku, gdy liczba kandydatów znacznie przekracza liczbę dostępnych miejsc, komisje eksperckie Ministerstwa Oświaty, Nauki i Sportu RL przeprowadzają egzaminy wstępne i zatwierdzają ich wyniki.
Rodzice (opiekunowie prawni) ubiegający się o zapisanie dziecka do klasy pierwszej składają (odpowiednio w samorządzie, placówce oświatowej lub za pośrednictwem lub za pośrednictwem serwisu usług online właściwego samorządu, np. w Wilnie – www.svietimas.vilnius.lt) następujące dokumenty:
oraz opcjonalnie:
Wymagane jest tłumaczenie oficjalne polskich dokumentów.
Prawa ucznia
Obowiązki ucznia
Obowiązek nauki.
Obowiązek przestrzegania warunków określonych w umowie ze szkołą, wymagań określonych w regulaminie wewnętrznym szkoły oraz standardów zachowania ucznia
Obowiązek poszanowania nauczycieli, innych pracowników szkoły i członków społeczności, nie naruszania praw innych osób.
Prawa rodziców
Obowiązki rodzica
System wsparcia szkolnego
Litewska ustawa o oświacie określa formy pomocy, jest ona określana jako kompleksowa, czyli zawierająca wiele komponentów: poradnictwo zawodowe, informację oświatową, pomoc psychologiczną, pomoc socjalną, pedagogiczną, specjalna – pedagogiczna, oraz specjalną, opiekę zdrowotną, pomoc konsultacyjną. W praktyce w placówce oświatowej jest taka pomoc świadczona, o ile istnieje etat i jest on obsadzony przez specjalistę, posiadającego odpowiednie wykształcenie.
Przy Narodowej Agencji ds. Oświaty jest Urząd Wspierania Oświaty, który udziela wsparcia zarówno placówkom, jak też nauczycielom oraz uczniom. Więcej informacji: https://www.nsa.smm.lt/svietimo-pagalbos-departamentas/.
Dodatkowe informacje dot. sytuacji i wyzwań ws. pomocy w edukacji ogólnej dla uczniów szkół tutaj: http://www.nmva.smm.lt/wp-content/uploads/2012/12/Mokymosi-pagalba-bendrojo-ugdymo-mokykl%C5%B3-mokiniams-pad%C4%97tis-ir-problemos.pdf
Rok szkolny rozpoczyna się 1 września. Kończy się na początku czerwca (dla klas 1-4 oraz maturalnej) lub w końcu czerwca (dla pozostałych klas).
W ciągu roku jest kilka przerw:
Na Litwie działa ponad 60 szkół z polskim językiem nauczania. Bezpłatne kursy językowe są organizowane dla obywateli państw trzecich. Obywatele państw UE mogą skorzystać z szerokiej oferty płatnych kursów językowych, dostępnych tu: https://www.renkuosilietuva.lt/en/lithuanian-language-classes/
Obowiązki rodzica
Art. 38 ust. 6 Konstytucji Republiki Litewskiej nakłada prawo i obowiązek rodziców do wychowywania dzieci na uczciwych ludzi i utrzymywania ich aż do osiągnięcia pełnoletności. Jest to podstawa pojęcia „władzy rodzicielskiej”, która jest szczegółowo opisana w innych aktach prawnych regulujących stosunki prawne w rodzinie. Władza rodzicielska to całość praw i obowiązków wobec dziecka.
Wzajemne prawa i obowiązki dzieci i rodziców reguluje też część IV księgi III Kodeksu cywilnego RL: Do momentu uzyskania pełnoletniości lub usamodzielnienia o dzieci mają troszczyć się rodzice. Rodzice mają prawo i obowiązek zapewnienia dzieciom należytego wykształcenia i wychowania, troszczenia się o ich zdrowie i mając na uwadze ich stan fizyczny i psychiczny, stworzenia korzystnych warunków do ich pełnego i harmonijnego rozwoju, tak aby dziecko było gotowe do samodzielnego życia w społeczeństwie. Rozdział XI księgi III Kodeksu cywilnego reguluje prawa i obowiązki rodziców w odniesieniu do ich dzieci, a rozdział XII określa wzajemne prawa majątkowe i obowiązki rodziców i dzieci.
Rodzice mają obowiązek zapewnić utrzymanie dzieciom do momentu osiągnięcia przez nie pełnoletności, tj. do ukończenia 18 lat, z wyjątkiem przypadków, gdy dziecko jest niezdolne do pracy z powodu kalectwa, wskutek czego uważa się, że nie osiągnęło ono pełnoletności. Ponadto obowiązek zapewnienia utrzymania spoczywający na rodzicu wobec dziecka nie wygasa z chwilą osiągnięcia przez dziecko pełnoletności, jeżeli dziecko nadal uczy się w trybie dziennym w szkole średniej, studiuje na uczelni lub uczy się w szkole zawodowej, nie osiągnęło wieku 24 lat i potrzebuje wsparcia finansowego. Świadczenia alimentacyjne przyznaje się dorosłym dzieciom, które nadal uczą się w trybie dziennym w szkole średniej, studiują na uczelni lub uczą się w szkole zawodowej do momentu ukończenia przez nie nauki lub osiągnięcia wieku 24 lat, w zależności od tego, co nastąpi wcześniej.
Art. 38 ust. 6 Konstytucji Republiki Litewskiej nakłada prawo i obowiązek rodziców do wychowywania dzieci na uczciwych ludzi i utrzymywania ich aż do osiągnięcia pełnoletności. Jest to podstawa pojęcia „władzy rodzicielskiej”, która jest szczegółowo opisana w innych aktach prawnych regulujących stosunki prawne w rodzinie. Władza rodzicielska to całość praw i obowiązków wobec dziecka.
Wzajemne prawa i obowiązki dzieci i rodziców reguluje też część IV księgi III Kodeksu cywilnego RL: Do momentu uzyskania pełnoletniości lub usamodzielnienia o dzieci mają troszczyć się rodzice. Rodzice mają prawo i obowiązek zapewnienia dzieciom należytego wykształcenia i wychowania, troszczenia się o ich zdrowie i mając na uwadze ich stan fizyczny i psychiczny, stworzenia korzystnych warunków do ich pełnego i harmonijnego rozwoju, tak aby dziecko było gotowe do samodzielnego życia w społeczeństwie. Rozdział XI księgi III Kodeksu cywilnego reguluje prawa i obowiązki rodziców w odniesieniu do ich dzieci, a rozdział XII określa wzajemne prawa majątkowe i obowiązki rodziców i dzieci.
Rodzice mają obowiązek zapewnić utrzymanie dzieciom do momentu osiągnięcia przez nie pełnoletności, tj. do ukończenia 18 lat, z wyjątkiem przypadków, gdy dziecko jest niezdolne do pracy z powodu kalectwa, wskutek czego uważa się, że nie osiągnęło ono pełnoletności. Ponadto obowiązek zapewnienia utrzymania spoczywający na rodzicu wobec dziecka nie wygasa z chwilą osiągnięcia przez dziecko pełnoletności, jeżeli dziecko nadal uczy się w trybie dziennym w szkole średniej, studiuje na uczelni lub uczy się w szkole zawodowej, nie osiągnęło wieku 24 lat i potrzebuje wsparcia finansowego. Świadczenia alimentacyjne przyznaje się dorosłym dzieciom, które nadal uczą się w trybie dziennym w szkole średniej, studiują na uczelni lub uczą się w szkole zawodowej do momentu ukończenia przez nie nauki lub osiągnięcia wieku 24 lat, w zależności od tego, co nastąpi wcześniej.
System świadczeń socjalnych
Państwowy system wspierania rodziny i dzieci jest dwojaki: świadczenia niezależne od dochodów rodziny oraz świadczenia dla osób niezasobnych po dokonaniu oceny sytuacji finansowej i rodzinnej.
W niektórych samorządach, np. ASRW (Administracja Samorządu Rejonu Wileńskiego) zostały powołane odrębne ciała – Rady ds. Rodziny. Jest to kolegialne ciało doradcze działające na zasadzie pro bono.
Rada ds. Rodziny analizuje, monitoruje i poddaje ocenie przepisy mające wpływ na sytuację rodzin w samorządzie, przedkłada Radzie Samorządu Rejonu Wileńskiego propozycje na temat priorytetów dotyczących tworzenia w rejonie warunków prorodzinnych.
Nowo powołane ciało doradcze bierze ponadto udział w rozwiązywaniu aktualnych problemów rodzin, zajmuje się m.in. rozwojem usług i infrastruktury dla rodzin, kobiet w ciąży, dzieci, dla przykładu rozstrzyga kwestie dotyczące transportu publicznego, placów zabaw w podwórkach, pokoi dla dziecka i matki w miejscach pracy itd.
Jedną z funkcji Rady jest promocja rodziny, zapewnienie rodzinom dobrobytu społecznego i bezpieczeństwa materialnego, doskonalenie warunków do prokreacji. Zadaniem Rady jest również wspomaganie członków rodziny w godzeniu pracy z obowiązkami rodzicielskimi.
Rada zajmuje się również tworzeniem i doskonaleniem bezpiecznych warunków w rodzinie i dla rodziny, pracuje nad ulepszaniem usług publicznych skierowanych dla rodzin i ułatwianiem dostępu do nich, składa propozycje dotyczące tworzenia otoczenia przyjaznego dla rodzin.
Rodzicom (opiekunom) wychowującym dzieci do 18. roku życia są wypłacane świadczenia w wysokości 73,50 euro (w przypadku 1 lub 2 dzieci) oraz dodatkowe świadczenie w wysokości 43,26 euro w przypadku rodzin wielodzietnych na dziecko oraz rodzin wychowujących dzieci z niepełnosprawnościami. Wniosek należy złożyć za pośrednictwem systemu www.spis.lt
Karta Rodziny
Z Karty Rodziny mogą korzystać rodziny wielodzietne i rodziny wychowujące dzieci z niepełnosprawnościami. Karta zapewnia ulgi specjalne, przywileje, zniżki na towary i usługi.
Zniżki posiadaczom Karty Rodziny oferuje już ponad 100 firm. Od września 2019 r. posiadacze kart mogą kupić taniej produkty spożywcze, artykuły gospodarstwa domowego, różne urządzenia, a także usługi zdrowotne, prawne, rozrywkowe lub w sferze urody. Partnerami oferującymi zniżki są m.in. supermarkety „Rimi”, „Maxima”, park wodny „Vichy”, centrum wystawiennicze Litexpo i inne. Karta Rodziny wydawana jest rodzinom wielodzietnym, wychowującym troje i więcej dzieci nieletnich (albo niepracujących uczniów czy studentów do 24 lat) oraz rodzinom wychowującym dzieci z niepełnosprawnościami. Takich rodzin jest na Litwie około 50 tys.
Więcej informacji: https://seimos-kortele.lt/
Wsparcie socjalne w samorządach
Wsparcie socjalne jest przydzielane uczniom, którzy uczą się według programu edukacji przedszkolnej lub ogólnej. To wsparcie przyznawane jest uczniom, jeśli średni miesięczny dochód na członka rodziny wynosi mniej niż 1,5 DWP (dochody wspierane przez państwo – 128 euro), czyli 128×1,5=192 EUR.
Wsparcie socjalne nie jest przyznawane uczniom, którzy uczą się według programów kształcenia dla dorosłych, jak również uczniom, którzy uczą się zarówno według programów ogólnokształcących, jak i według programów kształcenia zawodowego, finansowanych przez państwo lub samorządy, otrzymują stały lub tymczasowy zasiłek pielęgnacyjny (opiekuńczy) oraz tym, których rodzice są zwolnieni z płacenia za posiłki dzieci w bursach szkolnych.
W celu otrzymania wsparcia socjalnego dla uczniów wnioskodawca musi zwrócić się do gminy według zadeklarowanego miejsca zamieszkania, a jeśli miejsce zamieszkania nie jest zadeklarowane – do gminy, w której faktycznie mieszka.
Ubiegający się o pomoc wnioskodawcy muszą złożyć następujące dokumenty:
Bezpłatne żywienie uczniom przydziela się od początku roku szkolnego do końca roku szkolnego, a gdy podanie jest złożone w okresie nauki – decyzja w sprawie przyznania wsparcia wchodzi w życie również do końca roku szkolnego.
Bezpłatne żywienie dla uczniów może być przydzielone i w innych przypadkach: gdy jedna z osób jest z niepełnosprawnościami lub ciężko chora, z powodu kalectwa, nieszczęśliwego wypadku, klęski żywiołowej, utraty żywiciela, gdy wspólnie mieszkające osoby wychowują troje lub więcej dzieci, gdy ojciec czy matka samotnie wychowują dziecko (dzieci), jeżeli średnie ogólne miesięczne dochody na osobę stanowią mniej niż 2 DWP (256 euro).
W sprawie wsparcia społecznego dla uczniów wnioskodawca może złożyć podanie od 1 lipca do 5 października roku kalendarzowego. Na wsparcie na zakup przyborów szkolnych przydziela się wypłaty w wielkości 2 wypłat bazowych (80euro). Wsparcie może być świadczone zarówno w formie pieniężnej, jak i niepieniężnej (jeśli uczeń wychowuje się w rodzinie ryzyka społecznego).
Wsparcie socjalne dla uczniów reglamentuje Ustawa o Wsparciu Społecznym Republiki Litewskiej i uchwały poszczególnych lokalnych samorządów.
Ponadto od 1 stycznia 2020 r. zaczęła obowiązywać nowela Kodeksu postępowania cywilnego RL i nowa redakcja ustawy o zapewnianej przez państwo pomocy prawnej, według których państwo ma zapewnić nieodpłatną pomoc prawną – adwokata w rozprawach dotyczących wydania zezwoleń na zabranie dziecka z rodziny.
W przypadku rozwodu rodziców ustalenie dalszej władzy rodzicielskiej zależy od sposobu rozwodu.
W przypadku rozwiązania małżeństwa za obopólnym porozumieniem małżonków, będą oni musieli przedstawić w sądzie umowę dotyczącą skutków ich rozwodu (regulacja spraw majątkowych, świadczenia alimentacyjne na rzecz dzieci, itp.). Zgodnie z ust. 3 art. 3.53 Kodeksu cywilnego, przy wydawaniu orzeczenia o rozwodzie sąd zatwierdza umowę małżonków dotyczącą skutków rozwodu, przewidującą świadczenia alimentacyjne na rzecz dzieci małoletnich i małżonków wzajemnie oraz miejsca zamieszkania małoletnich dzieci, ich udziału w kształceniu dzieci oraz pozostałych praw majątkowych i obowiązków. Treść umowy zawiera się w orzeczeniu o rozwodzie. W przypadku istotnej zmiany okoliczności (choroby jednego z byłych małżonków, niezdolności do pracy, itp.) byli małżonkowie lub jedno z nich mogą zwrócić się do sądu o ponowne rozpatrzenie warunków ich umowy w odniesieniu do skutków rozwodu.
W przypadku rozwiązania małżeństwa na wniosek jednego z małżonków, we wniosku składanym do sądu należy również wskazać, w jaki sposób wnioskodawca zamierza wywiązać się ze swoich zobowiązań w stosunku do drugiego małżonka i ich małoletnich dzieci. Przy udzielaniu rozwodu sąd musi rozwiązać kwestie dotyczące zamieszkania i środków utrzymania małoletnich dzieci, środków utrzymania jednego z małżonków, uregulowania wspólności majątkowej małżonków, za wyjątkiem przypadków, w których kwestie majątkowe uregulowano obopólnym porozumieniem małżonków poświadczonym notarialnie (art. 3.59).
Rozwód oparty na winie obojga małżonków ma takie same skutki jak rozwiązanie małżeństwa za obopólnym porozumieniem małżonków (art. 3.51 do 3.54). Postępowanie rozwodowe oparte na winie jednego z małżonków podlega mutatis mutandis artykułowi 3.59 Kodeksu cywilnego.
W przypadku separacji jedno z małżonków może zwrócić się do sądu o uznanie separacji, jeżeli na skutek pewnych okoliczności, które mogą nie być zależne od drugiego małżonka, ich wspólne życie stało się niemożliwe lub może poważnie zaszkodzić interesom ich małoletnich dzieci, bądź małżonkowie nie są już zainteresowani wspólnym życiem. Przy wydawaniu orzeczenia w sprawie separacji sąd musi wyznaczyć małżonka, z którym dzieci mają zamieszkać, ustalić alimenty na dzieci oraz zaangażowanie ojca/matki w separacji w kształcenie dzieci. Oboje małżonkowie mogą wspólnie wystąpić do sądu o uznanie ich separacji, w przypadku gdy zawarli umowę dotyczącą skutków separacji przewidującą ich miejsce zamieszkania, alimenty i wykształcenie ich małoletnich dzieci, jak również uregulowanie spraw majątkowych i wzajemnych alimentów. W przypadku gdy małżonkowie zawarli umowę dotyczącą skutków separacji, sąd zatwierdza umowę, pod warunkiem że jest ona zgodna z porządkiem publicznym, prawami i prawnym interesem ich małoletnich dzieci lub jednego z małżonków. Po zatwierdzeniu umowy sąd włącza jej treść do orzeczenia o separacji.
W sytuacji gdy rodzice nie są w stanie lub nie chcą sprawować władzy rodzicielskiej nad swoimi dziećmi, można wyznaczyć do tego inną osobę. W tym celu w Kodeksie cywilnym przewidziano instytucję opieki i kurateli nad osobami małoletnimi. Podstawy do objęcia dziecka tymczasową i stałą opieką/kuratelą przewidują artykuły 3.254, 3.256 i 3.257 (KC RL).
Według obowiązujących przepisów: opiekun społeczny to osoba, która ukończyła szkolenia dla opiekunów i rodziców zastępczych (SzORZ), uzyskała pozytywną opinię i jest gotowa przyjąć do swej rodziny jedno lub kilkoro dzieci w celu zwrócenia dzieci ich rodzicom biologicznym, rodzicom przybranym lub stałym opiekunom.
Opiekun dyżurny – osoba fizyczna, która zgodnie z Kodeksem Cywilnym Republiki Litewskiej spełnia wymagania opiekuna (kuratora), ukończyła szkolenia dla opiekunów i rodziców zastępczych i uzyskała pozytywną opinię. Ponieważ celem tymczasowej opieki jest zwrócenie dziecka rodzinie, opiekun dyżurny będzie mógł opiekować się dziećmi do tego czasu, aż one będą mogły powrócić do swojej rodziny lub będzie szukać dla nich stałych opiekunów (kuratorów) bądź rodziny adopcyjnej. Okres tymczasowej opieki nad dzieckiem (kurateli) może trwać nie dłużej niż 12 miesięcy.
Opiekunem dyżurnym może zostać rodzina lub osoba fizyczna, która nie jest karana, nie była jej ograniczana władza rodzicielska, nie była odsunięta od obowiązków opiekuna (kuratora), jest zdrowa (nie cierpi z powodu chorób psychicznych lub innych), posiada własne mieszkanie lub je wynajmuje, jest w wieku 21-65 lat.
System opieki zastępczej
Na podstawie art. 180 Prawa rodzinnego Kodeksu Cywilnego Republiki Litewskiej, ograniczenie władzy rodzicielskiej, czasowo lub na czas nieokreślony, zawiesza prawa osobiste i majątkowe rodziców oparte na pokrewieństwie i ustanowione ustawą. Prawo do widzenia dziecka pozostaje, chyba że jest to sprzeczne z najlepszym interesem dziecka. Ograniczając na czas nieokreślony władzę rodzicielską, dziecko może być adoptowane bez odrębnej zgody rodziców.
Od 1 stycznia 2020 r. dla wszystkich rodziców w zakresie odpowiedzialności rodzicielskiej jest dostępna bezpłatna pomoc prawna. Prawo do bezpłatnego skorzystania z usług wykwalifikowanego prawnika w postępowaniu w zakresie odpowiedzialności rodzicielskiej przysługuje wszystkim rodzicom lub przedstawicielom dziecka, niezależnie od ich sytuacji majątkowej i majątkowej.
Na podstawie art. 156 ust. 2 kodeksu karnego Republiki Litewskiej, ojciec, matka lub bliski krewny, który uprowadza swoje lub swoich bliskich krewnych małoletnie dziecko z placówki opiekuńczej dla dzieci lub od osoby, z którą dziecko legalnie przebywało, podlega karze prac społecznych albo grzywny albo ograniczenia wolności , aresztowania lub pozbawienia wolności do dwóch lat.
Procedura:
Państwowa służba ochrony praw dziecka I adopcji przy Ministerstwie ds. Zabezpieczenia Społecznego I Pracy Republiki Litewskiej (Valstybės vaiko teisių apsaugos ir įvaikinimo tarnyba prie Lietuvos Respublikos Socialinės apsaugos ir darbo ministerijos)
Tel.: +370 5 231 0928
Mail: info@vaikoteises.lt
Informacje dot. Adopcji: https://vaikoteises.lt/veiklos-sritys/vaiko-globa-rupyba-ir-ivaikinimas/ivaikinimas/ (w językach litewskim I angielskim).
Adoptującymi mogą zostać osoby dorosłe obu płci w wieku produkcyjnym, odpowiednio przygotowane do adopcji.
Małżonkowie mają prawo do adopcji. Małżeństwo jest dobrowolną umową między mężczyzną a kobietą w celu nawiązania rodzinnego stosunku prawnego w trybie określonym przez prawo.
Osoby niezamężne nie mogą adoptować dziecka.
W wyjątkowych przypadkach dopuszcza się adopcję przez osobę niezamężną (wolną) lub przez jednego z małżonków. O wyjątkach decyduje sąd.
Wiek – dorośli w wieku produkcyjnym (osoby pełnoletnie, które nabyły pełną zdolność do czynności prawnych, rozumiejące konsekwencje swoich działań I będące w stanie wziąć odpowiedzialność za swoje czyny). W wyjątkowych przypadkach sąd może zezwolić na adopcję przez osoby starsze.
Sąd dokonuje wyjątku w oparciu o dobro dziecka I szczególne okoliczności sprawy, takie jak:
Różnica wieku między przysposabiającym a przysposobionym musi wynosić co najmniej 18 lat. Przy adopcji dziecka współmałżonka różnicę wieku można zmniejszyć do 15 lat.
Zdrowie – adoptujący nie może być roces za ubezwłasnowolnionego lub o ograniczonej aktywności I nie może cierpieć na żadne choroby, których wykaz został zatwierdzony przez Ministra Zdrowia Republiki Litewskiej oraz Ministra Opieki Społecznej I Pracy Republiki Litewskiej dnia 24 lipca 2001 zarządzeniem nr 404/96 „W sprawie zatwierdzenia wykazu przeciwwskazań lekarskich, w przypadku których osoby nie mogą być adoptującymi”.
Skazanie – właściwy oddział terytorialny MSW oraz rocess terenowa policji zasięgają informacji o wyrokach skazujących I wykroczeniach administracyjnych. Osoby upoważnione przez Urząd realizujące Program Szkolenia I Doradztwa dla Rodziców Opiekuńczo-Adopcyjnych oceniają zebrane dane oraz możliwości małżonków (osoby stanu wolnego) w celu zapewnienia najlepszej opieki ro dzieckiem.
Dochód – prawo nie określa, jaki dochód musi mieć rodzina. Dochód powinien być taki, aby rodzina mogła zapewnić sobie I dziecku godne warunki życia.
Niedozwolona jest adopcja dzieci biologicznych, rodzeństwa. Niedozwolone jest również adopcja przez byłych opiekunów dziecka, którzy zostali uznani za ubezwłasnowolnionych lub posiadają ograniczoną władzę rodzicielską, jeżeli z ich winy została cofnięta opieka.
Po złożeniu wniosku oraz innych potrzebnych dokumentów wydział terytorialny właściwego urzędu sprawdza:
Wstępna roce dokumentów trwa nie dłużej niż 20 dni roboczych od złożenia pisemnego wniosku o adopcję.
Jeżeli oddział terenowy właściwego urzędu stwierdzi, że powyższe okoliczności istnieją, kandydat zostaje poinformowany pisemnie w ciągu 3 dni roboczych, że dalsze procedury nie mogą zostać wszczęte.
Jeśli nie zostaną zidentyfikowane żadne okoliczności, które uniemożliwiałyby stanie się rodzicem adopcyjnym:
– właściwe służby nie później niż w ciągu 1 dnia roboczego od dnia podjęcia decyzji o wstępnej kwalifikacji osoby zwracają się do placówki opiekuńczej w miejscu zamieszkania osoby z wnioskiem o zorganizowanie szkolenia, a w terminie 3 dni roboczych od podjęcia decyzji w sprawie wstępnej kwalifikacji – zawiadamiają pisemnie osobę zamierzającą przysposobić dziecko.
Szkolenie trwa maksymalnie 3 miesiące oraz składa się z 7 spotkań grupowych I minimum 2 spotkań indywidualnych. Podczas spotkań grupowych I indywidualnych uprawnione służby oceniają motywy rodzinne (indywidualne) według 5 obszarów kompetencyjnych rocess GIMK oraz pomagają ocenić potencjał I gotowość do adopcji.
Po odbyciu szkoleń oceniona zostaje gotowość kandydata do adopcji, a następnie zostaje on umieszczony na liście kandydatów do adopcji. Dalszy rocess to wskazanie dziecka do adopcji oraz zawnioskowanie do sądu I (w przypadku decyzji pozytywnej) skierowanie właściwych dokumentów do urzędu stanu cywilnego.
Przemoc fizyczna, psychologiczna, seksualna wobec dzieci jest zakazana prawnie. Ubóstwo z przyczyn obiektywnych nie jest uważane za zaniedbanie.
Rodzice mają zadbać o to, czy dziecko w wieku do lat 6 bez obiektywnej konieczności nie było pozostawione samo bez nadzoru osób powyżej 14 lat (ds.. 31. P. 8 Ustawy ramowej ochrony praw dziecka).
Zawiadomienie o przypuszczalnym naruszeniu praw dziecka jest rozpoznawane w ciągu 3 dni roboczych lub w ciągu 6 godzin, jeśli zawiadomienie dotyczy zagrożenia dla życia i bezpieczeństwa dzieci. Na zawiadomienia policji dotyczących dziecka będącego w niebezpiecznym dla niego środowiska funkcjonariusze Służb Ochrony Praw Dziecka reagują w ciągu godziny.
Ustawa o gwarantowanej przez państwo pomocy prawnej uprawnia każdą osobę legalnie przebywającą na Litwie do bezpłatnej podstawowej pomocy prawnej (otrzymania porad prawnych). Pracownicy administracji miejskiej, urzędnicy, prawnicy lub specjaliści z instytucji publicznych, z którymi dany samorząd ma zawarte umowy, osobiście doradzą, jak rozwiązać spór poza sądem, poinformują o systemie prawnym, ustawach i innych aktach prawnych, pomogą w przygotowaniu ugody i zawarciu wtórnych umów prawnych. Podstawowa pomoc prawna musi być udzielona natychmiast. Jeśli nie jest to możliwe, petenta informują o terminie spotkania wyznaczonym nie później niż 5 dni po złożeniu wniosku. Osoby, które chcą otrzymać podstawową pomoc prawną, muszą złożyć wniosek do samorządu zgodnie z deklarowanym miejscem zamieszkania.
Wtórna pomoc prawna (przygotowanie dokumentów, obrona i reprezentowanie interesów w sprawach, w tym postępowaniu egzekucyjnym, reprezentacja w sprawach pozasądowego rozstrzygania sporów) udzielana jest wyłącznie osobom, których dochód nie osiąga określonego filaru finansowego. Istnieją dwa poziomy finansowania pomocy prawnej. Jeśli dochody i mienie petenta nie przekracza pierwszego poziomu finansowania, otrzyma on bezpłatnego prawnika, jeśli nie przekracza drugiego poziomu – 50 procent kosztów zostanie zwrócone przez państwo. Wysokość dochodów obliczana jest na podstawie rocznej deklaracji dochodów.
W sprawie przyznania finansowanego przez państwo prawnika należy skontaktować się z właściwym Urzędem ds. Pomocy Prawnej w danym samorządzie.
Więcej informacji jest tu: www.teisinepagalba.lt
Gdzie szukać pomocy
Przykładowe listy adwokatów działających na Litwie i deklarujących znajomość języka polskiego dostępne są na stronie Ambasady RP w Wilnie: https://www.gov.pl/web/litwa/lista-adwokatow-notariuszy-tlumaczy
Wydział Konsularny Ambasady RP w Wilnie nie bierze odpowiedzialności za jakość świadczonych usług oraz inne zobowiązania mogące wyniknąć z zatrudnienia wymienionych osób lub kancelarii.
Inne organizacje udzielające pomocy:
Nazwa organizacji: | Tel. | Mail: |
Centrum Pomocy Rodzinom Osób Zaginionych | (+370 5) 248 3373 | |
Instytucja non profit Instytut Więzi Rodzinnych | (+370 37) 750 935, +370 698 23995 | |
Instytucja non profit Centrum Wsparcia psychologicznego i konsultacji | +370 673 22562, +370 650 63789 | |
Instytucja non profit Dom opieki tymczasowej dla dzieci „Atsigręžk į vaikus“ | (+370 5) 238 5770, +370 673 17380 | |
Instytucja non profit Centrum Socjalne dla dzieci i młodzieży | (+370 5) 237 2548 | |
Centrum Kryzysowe w Telszach | (+370 444) 74282, +370 683 96793, +370 671 16590 | |
Instytucja non profit Inicjatywa Pomocy Niepełnoletnim | +370 672 35298 | |
Instytucja non profit Centrum Pomocy Dzieciom | (+370 5) 271 5980, +370 611 43567 | |
Caritas Archidiecezji Wileńskiej | (+370 5) 212 1653, +370 685 77347 | |
Fundacja charytatywna „Algojimas“ | +370 699 54778 | |
Organizacja społeczna „Gelbėkit vaikus“ | (+370 5) 261 815, +370 682 62772 | |
Wspólnota Kraju Jurborskiego Samarytanina na Litwie | +370 638 36475, +370 681 77002 | |
Centrum koordynacyjne „Gilė“ | +370 622 48966, +370 610 10715 | |
Centrum Kryzysowe w Rosieniach | +370 657 87475 | |
Instytucja non profit „Visų Šventųjų šeimos paramos centras“ | (+370 5) 212 1991 | |
Instytucja non profit Narodowa Agencja Rozwoju Regionów | +370 607 79707 |
Lista organizacji polonijnych na Litwie
„Dom Kultury Polskiej w Wilnie“
adres: ul. Naugarduko 76, LT-03202 Vilnius, Lietuva
tel.: +370 5 233 3663
faks: +370 5 233 3596
e-mail: info@polskidom.lt
Związek Polaków na Litwie
Naugarduko 76, LT-03202 Wilno
tel.: +370 5 2331056
faks: +370 5 2331056
e-mail: biuro@zpl.lt
Stowarzyszenie Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie MACIERZ SZKOLNA
Adres: ul. Naugarduko 76, LT-03202 Vilnius, Lietuva
tel.: +370 5 233 32 25
e-mail: macierzszkolna@interia.pl
www.portalszkolny.org
Forum Rodziców Szkół Polskich rejonu solecznickiego
Gegužės 13, LT-17174 Eišiškės, Šalčininkų r., Lietuva
tel.: +370 616 43506
e-mail: rodziceforum@wp.pl
Lista kontaktów w Polsce
Instytucja | Dane kontaktowe |
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Departament Konsularny | Adres: Al. Szucha 23, 00-580 Warszawa Telefon: (22) 523-90-00 Strona internetowa: www.gov.pl/web/dyplomacja Telefon: (22) 523-94-44 E-mail: DK.Sekretariat@msz.gov.pl, |
Ministerstwo Sprawiedliwości Departament Spraw Rodzinnych i Nieletnich | Adres: Al. Ujazdowskie 11, 00-950 Warszawa Telefon: (22) 239-07-40 Strona internetowa: zobacz |
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej Departament Polityki Rodzinnej | Adres: ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00‐513 Warszawa Telefon: (22)250-01-08 Strona internetowa: www.gov.pl/web/rodzina Telefon: (22) 461-60-60 E-mail: sekretariat.dsr@mrpips.gov.pl |
Rzecznik Praw Dziecka | Adres: ul. Chocimska 6, 00-791 Warszawa Telefon: (22) 583-66-00 Dziecięcy Telefon Zaufania: 800-12-12-12 E-mail: rpd@brpd.gov.pl Strona internetowa: www.brpd.gov.pl |
Rzecznik Praw Obywatelskich | Adres: Al. Solidarności 77, 00-090 Warszawa Telefon: (22) 551-77-00 Infolinia: 800-676-676 E-mail: biurorzecznika@brpo.gov.pl Strona internetowa: www.rpo.gov.pl |
Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie | Telefon: (22) 599-71-20 E-mail: sekretariat@wcpr.pl Strona internetowa: www.wcpr.pl |
Zielona Linia (udziela pomocy w zakresie usług rynku pracy i dostępnych świadczeń) | Adres: Centrum Informacyjno-Konsultacyjne Służb Zatrudnienia Zielona Linia, ul. Trawiasta 20b, 15-161 Białystok Telefon: 19524 (Infolinia) E-mail: biuro@zielonalinia.gov.pl Strona internetowa: www.zielonalinia.gov.pl |
Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą | Adres: ul. Kielecka 43, 02-530 Warszawa Telefon: (22) 469-11-26 E-mail: sekretariat@orpeg.pl Strona internetowa: www.orpeg.pl |
Warszawski Ośrodek Interwencji Kryzysowej | Adres: ul. 6-go Sierpnia 1/5, 02-843 Warszawa Telefon: (22) 855-44-32 E-mail: sekretariat@woik.waw.pl Wykaz ośrodków interwencji kryzysowej dla poszczególnych województw: zobacz |
Stowarzyszenie Polski Komitet Narodowy Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci – UNICEF | Adres: ul. Rolna 175 D, 02-729 Warszawa Telefon: (22) 568-03-00 E-mail: unicef@unicef.pl Strona internetowa: www.unicef.pl |
Ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia” | Telefon: 800-120-002 Strona internetowa: zobacz |
Komitet Ochrony Praw Dziecka | Adres: ul. Oleandrów 6, III piętro, 00-629 Warszawa Telefon: (22) 626-94-19 E-mail: kopd@kopd.pl Strona internetowa: www.kopd.pl |
