Przewodnik prawny dla polskiej rodziny za granicą
Przewodnik prawny dla polskiej rodziny za granicą
Model edukacji
Fiński system edukacji składa się z kilku stopni:
Finlandia jest krajem dwóch języków urzędowych, którymi są język fiński i szwedzki. Dziecko może odbywać w tym kraju naukę na wszystkich szczeblach nauczania po fińsku lub po szwedzku. Istnieją tu także nieliczne szkoły państwowe i prywatne, w których nauczanie odbywa się tylko po angielsku.
W Finlandii obowiązek uczęszczania do szkoły podstawowej odnosi się do dzieci kończących 7 lat w roku szkolnym rozpoczęcia nauki i obejmuje 9 klas szkoły podstawowej.
Procedura naboru dziecka do szkoły
Aby zapisać dziecko do fińskiego przedszkola publicznego najlepiej skontaktować się z dyrektorem rejonowego przedszkola publicznego i zapytać o wolne miejsce oraz sprawy związane ze zgłaszaniem dziecka w przypadku, gdy nie posiada ono jeszcze fińskiego numeru ewidencyjnego (odpowiednik polskiego PESEL). Jeśli dziecko posiada wspomniany numer ewidencyjny można go zgłosić do przedszkola elektronicznie. Poszczególne miasta mają swoje strony internetowe dotyczące opieki przedszkolnej. W Helsinkach jest to strona: zobacz.
Po zgłoszeniu dziecka do przedszkola rodzice muszą wykazać stan dochodów w celu naliczenia opłat za przedszkole.
Przedszkola anglojęzyczne w Helsinkach są przedszkolami prywatnymi. Chcąc zapisać dziecko do takiego przedszkola rodzic powinien skontaktować się bezpośrednio z dyrektorem danej placówki.
Dziecko w wieku 6-17 lat, które nie zna języka fińskiego, a będzie odbywać naukę w szkole fińskiej z językiem nauczania fińskim musi zostać zgłoszone przez rodzica do klasy przygotowawczej (valmistavan opetuksen luokka). W klasie przygotowawczej odbywa się intensywne nauczanie języka fińskiego, kultury, historii Finlandii itp. Nauka trwa maksymalnie rok, po czym szkoła kieruje dziecko do normalnej klasy z fińskim jako drugim językiem ojczystym. Szkoła może także zapewnić nauczanie wspomagające/wyrównawcze i wskazać, gdzie odbywają się szkolne lekcje języka ojczystego oraz religii własnego wyznania. Podobny proces zgłaszania jest w szkołach z nauczaniem po szwedzku.
Najlepiej zacząć od kontaktu ze szkołą rejonową, która dalej pokieruje i udzieli odpowiednich informacji.
Z dokumentów, o które zwykle pytają władze szkół, to: wyciąg z Rejestru Ewidencji Ludności (potwierdzający zamieszkanie w Finlandii), oficjalne tłumaczenia poprzednich świadectw szkolnych, głównie ostatniego, tłumaczenia oficjalne zaświadczeń dotyczących np. dysleksji, pewnych chorób czy zaburzeń itp.
W celu zgłoszenia dziecka nie znającego języka fińskiego do fińskiej szkoły publicznej do klasy zerowej w Helsinkach można kontaktować się z pracownikami sektora oświaty pod tel. 09 310 80 488 lub poprzez email varepalveluohjaus@hel.fi Informacje dotyczące zgłoszeń do szkoły podstawowej w Helsinkach są dostępne na stronie https://www.hel.fi/
W Helsinkach prywatne szkoły angielskojęzyczne to np.:
Szkoła Międzynarodowa w Helsinkach
The International School of Helsinki
Adres: Selkämerenkatu 11, 00180 Helsinki
Osoba do kontaktu:
Katja Lehtonen
Admissions & Communications
katjal@ishelsinki.fi
tel. 6866 1625
Pierwszym krokiem jest kontakt ze szkołą i zorientowanie się, czy są wolne miejsca. Jeśli są, składa się podanie Application for Admission on-line, https://ishelsinki.openapply.com/ . Należy też opłacić kartą bankową opłatę za zgłoszenie dziecka do szkoły (Application fee). Potem następują kolejne opłaty. Opłaty za rok szkolny kształtują się w granicach ok. 20 000 euro. Z wysokością opłat można się zapoznać na stronach szkoły.
Podane na stronach opłaty nie zawsze oddają stan faktyczny, dlatego dobrze jest skontaktować się z działem administracji w szkole i uzyskać dokładne informacje dotyczące kwestii finansowych.
Szkoła Europejska w Helsinkach
European School of Helsinki
Adres: Bulevardi 18
00120 Helsinki
Kancelaria: Ms Anita Schadevitz
tel:0295 332 451, fax: +358 40 3477 101
Dyr. (Acting Director) Ms Kristiina Siimes
tel: 0295 332 454
Pierwszym krokiem jest kontakt ze szkołą i zorientowanie się, czy są wolne miejsca.
Informacje dot. wymaganych dokumentów i procedur rekrutacji znajdują się na stronach szkoły: www.eshelsinki.com/join-us/. Kwestionariusze należy wypełnić elektronicznie używając do tego linków:
Nursery & Primary Cycle Application Form
Secondary Cycle Application Form
Aby uczeń został przyjęty do szkoły musi zdać teksty kwalifikacyjne. Należy zapoznać się szczegółowo z informacjami podanymi na stronach szkoły.
Dla przykładu opłaty wynoszą:
Szkoła Angielska/The English School, adres: Mäntytie 14, 00270 Helsinki, tel. +358 103217920, www.engs.fi. Szkoła podstawowa, gimnazjum i liceum. Opłata roczna wynosi 673 euro niezależnie od tego, do której klasy uczeń uczęszcza. Obowiązują testy kwalifikacyjne z angielskiego, do liceum, składane są podania w okresie luty-marzec w ogólnym terminie ubiegania się do liceów w FI. Są również testy kwalifikacyjne.
Szkoła Międzynarodowa Kielo/Kielo International School, klasy 1-6, adres: Vanha Helsingintie 2, 00700 Helsinki, tel. +358 40176961, info@kieloschool.fi, rozmowa kwalifikacyjna, opłata roczna wynosi 8700 euro.
W Helsinkach i w okolicach stolicy nauczanie po angielsku odbywa się także w publicznych szkołach podstawowych, do których są teksty kwalifikacyjne.
Szkoła Międzynarodowa w Vantaa (miasto graniczące z Helsinkami)/The International School of Vantaa, 1-9 klas, adres: Hagelstamintie 1, PL 8402, 01030 Vantaa, +358 40 6386378, zobacz
Szkoła Międzynarodowa w Espoo (miasto graniczące z Helsinkami)/The International School of Espoo, 1-9 klas, adres: Lillhemtintie 1,02250 Espoo, tel. 358 9 816 39124 zobacz
Fińskie publiczne szkoły podstawowe w Helsinkach z klasami z językiem nauczania angielskim i fińskim to np.:
Szkoła podstawowa Ressu/Ressun peruskoulu, klasy 1-9, adres: Lapinlahdenkatu 10, 00180 Helsinki, PL 18301, 00099 Helsingin kaupunki, testy kwalifikacyjne z angielskiego i fińskiego zobacz, Szkoła podstawowa w Maunuli (dzielnicy Helsinek)/Maunulan ala-asteen koulu, klasy 1-6, adres: Maunulanmäki 5,00630 Helsinki, zobacz. (Szkoły w Helsinkach, gdzie jest realizowana nauka angielskiego, ale trzeba znać też język fiński: Szkoła podstawowa na Kulosaari (dzielnica Helsinek)/Kulosaaren ala-asteen koulu , Szkoła podstawowa w Malmi/Malmin peruskoulu, Szkoła podstawowa w Töölö/ Töölön ala-asteen koulu).
Rodzic dziecka, które nie zna języka fińskiego, a będzie posyłane do szkoły w Finlandii, powinien skontaktować się z rejonowym wydziałem oświaty lub dyrektorem szkoły rejonowej i zapytać o kursy nauczania języka fińskiego w klasach przygotowawczych, jeśli chodzi o nauczanie stopnia podstawowego. Odnośnie do liceów i szkół zawodowych należy skontaktować się z miejscowym wydziałem oświaty lub dyrektorem danej szkoły.
Uczeń publicznej szkoły podstawowej w Finlandii ma prawo do bezpłatnych podręczników szkolnych, przyborów, materiałów, środków potrzebnych w procesie nauki oraz do jednego bezpłatnego ciepłego posiłku podczas dnia nauki w szkole. Ma też prawo do bezpłatnego dojazdu do szkoły, jeśli odległość domu od szkoły wynosi więcej niż 5 km (ustawa o nauczaniu stopnia podstawowego w § 32 określa w jakich sytuacjach, np. dotyczy też nauczania dodatkowego, i dla kogo dojazd musi być przez gminę zorganizowany).
W szkole można liczyć na pomoc i pokierowanie dziecka do psychologa/lekarza – na okresowe przeglądy stanu zdrowia lub stomatologa – na okresowe przeglądy stomatologiczne. Usługi te są bezpłatne.
Platforma elektroniczna Wilma
Wilma jest platformą elektroniczną stosowaną przez szkoły podstawowe, licea oraz szkoły zawodowe. Jest narzędziem do zapisu ocen ucznia, jego nieobecności oraz utrzymywania kontaktów szkoły z opiekunami uczniów i odwrotnie. Spełnia rolę dawnego dzienniczka. Szacuje się, że 95% szkół w Finlandii stosuje ten system. Ostatnio zgłaszanie dziecka do szkoły odbywa się też za pomocą usługi w Wilmie.
Rok szkolny
Odnośnie do dat rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego, przerw semestralnych, ferii i wakacji w Finlandii istnieje zarys harmonogramu, który w danym roku szkolnym niewiele się różni od harmonogramu na rok poprzedni.
Wiele gmin opublikowało na swoich stronach internetowych daty semestrów oraz przerw i wakacji szkolnych odnośnie do nauczania stopnia zerowego, podstawowego, średniego i nauczania zawodowego.
Rok szkolny 2021/2022 rozpoczyna się niemal we wszystkich szkołach podstawowych w 32-33 tygodniu, przeważnie w dniu 11 sierpnia 2021 r., a zakończy się 4 czerwca 2022 r.
Przerwa jesienna (4 dni wolne) są zaplanowane na 42 – 43 tydzień.
Przerwa na Boże Narodzenie obejmuje okres od 23 grudnia 2021 r. do 7 stycznia 2022 r.
Semestr wiosenny rozpocznie się 9 stycznia 2022 r.
Ferie zimowe są zaplanowane w trzech terminach. . W dniach 21-25 lutego 2022 r. przerwę zimową będą miały szkoły w stolicy i okolicach oraz w Turku i Pori. W dniach 28 lutego-4 marca 2022 r. szkoły w Wazie, Jyväskylä, Tampere, Kotce i Lappeenrancie. W dniach 7-11 marca 2022 r. -12 marca 2021 r. przerwę zimową będą miały szkoły w gminach północnej i wschodniej Finlandii, np. w Kuopio, Joensuu i Rovaniemi.
Dla wszystkich szkół zaplanowano przerwę na Wielkanoc między 15 a 18 kwietnia 2022 r., dniem wolnym będzie 26 maja 2022 r. z okazji święta Wniebowstąpienia Pańskiego orazDzień Niepodległości 6 grudnia 2022 r. 1 maja wypada w tym roku szkolnym w niedzielę.
Pomoc władz lokalnych
W przypadku trudnej sytuacji materialnej lokalne władze z sektora opieki społecznej mogą udzielić rodzinie pomocy materialnej, pomocy materialnej na zajęcia pozalekcyjne dziecka, na zakup ubrań, niezbędne wyposażenie do odbywania nauki, leczenie itp. W sytuacji gdy dana osoba czy rodzina potrzebuje wsparcia finansowego może zapytać o nie, zgłaszając się do oddziału opieki społecznej (socjalnej) w swoim rejonie. Pracownik socjalny takiego oddziału żąda zwykle przedłożenia dokumentów dotyczących wynagrodzenia z pracy, czy pobieranych zasiłków i dodatków społecznych oraz innych źródeł dochodu. Należy być także przygotowanym do przedstawienia wydatków na utrzymanie swoje/rodziny, np. opłat za mieszkanie, wodę, energię elektryczną etc.
Sektor opieki społecznej udziela usług dla rodzin, rodzin z dziećmi, oferuje usługi dla dzieci/osób niepełnosprawnych i dla dzieci/osób wymagających wsparcia innych w życiu codziennym, pomaga w sytuacjach uzależnień, przyznaje zasiłek na utrzymanie, troszczy się o poradnictwo dla gospodarstw domowych i osób z zadłużeniem, wspiera w zatrudnieniu, kieruje na rehabilitacje zawodową oraz udziela usług dla imigrantów.
Obowiązki i prawa rodzica
Rodzice dziecka są jego opiekunami. Ojcostwo wynika bądź z domniemania prawnego (w związku z pozostawaniem w związku małżeńskim) bądź z uznania ojcostwa. Co do zasady opiekę nad dzieckiem urodzonym w związku małżeńskim sprawują obydwoje rodzice. Opiekę nad dzieckiem, które nie jest urodzone w związku małżeńskim, sprawuje matka, chyba że rodzice uzgodnią inaczej. W sytuacji rozwodu rodzice muszą porozumieć się w sprawie opieki nad dzieckiem. Mogą na przykład uzgodnić, że tylko jedno z nich zostanie opiekunem dziecka. Mogą także ustalić odpowiednie dla siebie rozwiązanie w zakresie alimentów na dziecko oraz prawa do kontaktów z nim. Jeżeli takie uzgodnienie zostało zatwierdzone przez Komisję ds. Socjalnych (Sosiaalilautakunta), właściwą ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, wówczas zmiana treści uzgodnienia może być dokonana, jeśli warunki uległy zmianie lub gdy jest ku temu powód. Zmiana treści uzgodnienia następuje na podstawie nowego wspólnego uzgodnienia lub decyzji sądu. Jeżeli rodzicom nie uda się zawrzeć wspólnie umowy co do opieki nad dzieckiem oraz spotkań z dzieckiem, wtedy jedno z rodziców może wnieść sprawę do sądu rejonowego. Sprawę do sądu może wnieść także Komisja ds. Socjalnych lub inna osoba niż rodzic, która sprawuje nad dzieckiem opiekę. Sprawa jest zwykle rozpatrywana przez sąd właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. Sąd przy podejmowaniu decyzji bierze pod uwagę dobro dziecka w danej sytuacji rodzinnej i jego opinię, o ile dziecko jest na tyle dojrzałe, by móc taką opinię wyrazić.
Jeżeli władza rodzicielska przysługuje wyłącznie jednemu z rodziców, ma on też możliwość występować samodzielnie o paszport dla dziecka.
W sprawach z zakresu odpowiedzialności rodzicielskiej rodzicom przysługuje bezpłatna pomoc prawna na zasadach ogólnych (patrz dalej – Dostęp do pomocy prawnej). W Finlandii te same prawa i obowiązki dotyczą obojga rodziców. Rodzice posiadają prawo i obowiązek troszczenia się o dobrostan swego dziecka. Ich zadaniem jest opiekowanie się i wychowywanie dziecka w środowisku dającym mu poczucie bezpieczeństwa i bodźce do rozwoju oraz umożliwianie mu odbywania nauki i zdobywania wykształcenia. W Finlandii w procesie wychowywania dziecka nie wolno stosować kar cielesnych, ani żadnego rodzaju przemocy uznanych w kraju za przestępstwo.
Prawo fińskie nie określa, w jakim wieku dziecko może być pozostawione samo w domu. Zgodnie z ustawą o ochronie dzieci władze mogą zareagować w sytuacji, gdy zaniedbanie opieki nad dzieckiem stwarza zagrożenie dla jego rozwoju.
System świadczeń socjalnych
Lokalne władze pomagają, wspierając niezamożne rodziny finansowo. Zasiłki i dodatki z puli środków państwowych przeznaczone dla rodzin z dziećmi w Finlandii są wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Kansaneläkelaitos, dalej jako: KELA). Podane informacje dotyczą osób należących do systemu opieki zdrowotnej i społecznej w Finlandii. Odnośnie do przyznawania niektórych zasiłków KELA ustanowiła pewne uwarunkowania. Występując o dany zasiłek czy dodatek KELA sprawdza, czy dana osoba mieszka w kraju na stałe lub czy ma prawo do zabezpieczenia socjalnego na podstawie wykonywania w tym kraju pracy. Oceniając charakter pobytu fiński zakład ubezpieczeń społecznych bierze pod uwagę, np. powrót z zagranicy do Finlandii jako kraju rodzinnego, dłuższy okres wykonywania pracy w Finlandii lub związki rodzinne z osobą mieszkającą już w Finlandii. KELA może uznać zamieszkiwanie na stałe również w sytuacji, gdy dana osoba zamieszkiwała w Finlandii wcześniej przez rok.
Zasiłki i dodatki z puli środków państwowych przeznaczone dla rodzin z dziećmi w Finlandii są następujące:
Zasiłki rodzicielskie to wspólna nazwa dla form pomocy finansowej dla rodziców dziecka ze środków państwowych i zasiłkami tymi są:
Wyprawka bądź ekwiwalent pieniężny dla kobiety ciężarnej/äitiysavustus:
Zasiłki rodzicielskie/vanhempainpäivärahat lub specjalny zasiłek macierzyński
Zasiłek macierzyński:
Specjalny zasiłek macierzyński można uzyskać, gdy:
Zasiłek ojcowski/isyysraha:
Zasiłek dla rodzica:
Dodatek na dziecko/lapsilisä:
Zasiłki na opiekę nad dzieckiem/lastenhoidon tuet:
Zasiłek na opiekę nad dzieckiem w domu/kotihoidon tuki:
Zasiłek na opiekę prywatnej osoby nad dzieckiem/yksityisen hoidon tuki:
Uzgodnione wsparcie finansowe na opiekę nad dzieckiem/joustava hoitoraha:
Częściowe wsparcie finansowe na opiekę nad dzieckiem/osittainen hoitoraha:
Zasiłki na rzecz chorego lub niepełnosprawnego dziecka /sairaan ja vammaisen lapsen tuet:
Alimenty z puli środków państwowych/elatustuki:
KELA ustala wysokość zasiłku macierzyńskiego, ojcowskiego i zasiłku dla rodzica na podstawie rocznych dochodów danego rodzica. Zasiłki te są zawsze niższe od dochodów rodzica i stanowią ogólnie ok. 70% jego normalnych dochodów.
Warunkiem uzyskania zasiłków rodzicielskich jest przynależność do systemu opieki zdrowotnej i społecznej w Finlandii lub także przynależność do systemu opieki zdrowotnej i społecznej w Finlandii przez co najmniej 180 dni roboczych przed datą narodzin dziecka. Zaliczony może być także okres obowiązywania ubezpieczenia społecznego w innym państwie UE lub państwie EWG, w Szwajcarii lub Izraelu. Przeprowadzając się do Finlandii warto zapoznać się z informacjami w pukcie Do FI z zagranicy/ Ulkomailta Suomeen na stronach KELI www.kela.fi.
Zapytania w sprawie zasiłków dla rodzin z dziećmi pod numerem telefonu KELI + 358 20 692 206.
W przypadku problemów wychowawczych rodzicom proponowana jest pomoc terapeutów rodzinnych, psychologów z przychodni rodzinnych, w niezwykle trudnych przypadkach dzieci mogą być umieszczone poza domem w ośrodkach opieki. W przypadku problemów wychowawczych z dziećmi dobrze jest porozmawiać z wychowawcą w szkole i zapytać o możliwość uzyskania pomocy, np. od psychologa lub kuratora szkolnego. Pomocy można też szukać w Przychodni Rodzinnej (Perheneuvola). Zwykle Przychodnia Rodzinna współpracuje z władzami sektora opieki społecznej i sygnalizuje im potrzebę udzielenia pomocy rodzinie. Taka pomoc może być np. doraźną pomocą pracownika socjalnego w środowisku domowym. Sytuacje, które mogą spowodować wkroczenie władz z sektora opieki społecznej, to np. sytuacje pozostawiania dzieci bez opieki, skarżenia się dzieci na niewłaściwe postępowanie rodziców, stosowanie kar cielesnych, przemocy, zaniedbywanie przez nich troski o jedzenie, ubranie dzieci etc. Władze opieki społecznej mogą otrzymać zgłoszenie np. od sąsiadów, w drastycznych sytuacjach (np. alkoholizm czy narkomania rodziców, stosowanie kar cielesnych, znęcanie się nad dzieckiem) dziecko może zostać zabrane z domu do ośrodka opieki zanim zapadnie wyrok sądowy. Pracownicy sektora opieki społecznej mają prawo do takiego działania w oparciu o przepisy ustawy o ochronie dzieci.
Gdy osoba niepełnoletnia popełniła przestępstwo, zażywała narkotyki lub doświadczyła przemocy w rodzinie policja zgłasza o tym opiece społecznej, która może podjąć decyzję o zabraniu młodego człowieka z domu i pracuje z nim oraz jego rodziną na rzecz zażegnania danej sytuacji.
Gdy dziecko trafi do pieczy zastępczej lub służby opieki społecznej zaczną interesować się rodziną dobrze jest od razu wyjaśnić, jaka jest główna przyczyna takiego postępowania służb, przedstawić swoje argumenty i opis sytuacji, zwrócić uwagę na okoliczności, dlaczego do takiej sytuacji doszło, zasygnalizować o ewentualnej jednorazowości sytuacji, podać rozwiązania na przyszłość zapobiegające powtórzeniu się jej. Ewentualnie warto zapytać o formy pomocy rodzinie na miejscu w domu. Ogólnie pożądane jest zachowanie spokoju i współpraca z urzędnikami lokalnymi.
Problemy rodzinne
Małżonkowie mogą występować o rozwód wspólnie lub może to zrobić tylko jedno z nich. Pozew o rozwód wnosi się do sądu rejonowego zgodnego z miejscem zamieszkania jednego z małżonków. Jeżeli pozew rozwodowy wniosła tylko jedna strona, druga zostaje powiadomiona o tym z urzędu. Po wniesieniu do sądu sprawy o rozwód albo przez obie strony bądź przez jedną z nich, małżonkowie mają 6 miesięcy na rozważenie, czy chcą nadal się rozwieść. Te pół roku jest liczone od daty wpływu pozwu o rozwód do sądu rejonowego złożonego przez jedną lub obie strony. Po upływie półrocznego okresu rozwagi należy ostatecznie wystąpić o rozwód, robiąc to w ciągu kolejnych 6 miesięcy. O ile ostatecznie pozew nie wpłynie do sądu sprawa o rozwód zostaje wycofana. Ostateczne wystąpienie z pozwem o rozwód może być dokonane przez obydwie strony lub przez jednego z małżonków (który nie musi być tym, który wniósł pierwsze podanie o rozwód).
Rozwód może zostać orzeczony bez odbywania przez strony okresu rozwagi, jeżeli małżonkowie pozostawali w separacji przez okres 2 lat.
Każda ze stron, jeśli chce może otrzymać rozwód nawet, gdyby druga strona nie wyrażała na to zgody.
Podczas trwania związku małżeńskiego jedno z małżonków może wystąpić do sądu rejonowego zgodnego z miejscem ich zamieszkania o zakończenie pożycia małżeńskiego, czyli o separację sądową. Wystąpienie o separację nie wymaga ubiegania się o rozwód, jakkolwiek może być orzeczona w związku z wystąpieniem o rozwód. Wystąpienie o separację sądową nie wymaga uzasadnienia, ale uzasadnianie separacji jest często stosowane w sytuacjach przemocy w rodzinie.
Po podjęciu przez sąd decyzji o separacji małżonków można wystąpić do sądu o wydanie decyzji, które z małżonków może pozostać we wspólnym domu i zobowiązać drugą stronę do wyprowadzenia się, co może także oznaczać, iż małżonek, w którego posiadaniu jest lokal mieszkalny będzie musiał się z niego wyprowadzić. Pozostający w lokalu małżonek może zostać upoważniony przez sąd do korzystania z ruchomości, wyposażenia roboczego, czy też ruchomości przeznaczonych do codziennego użytku drugiej strony lub dzieci, które znajdują się w mieszkaniu i należą do drugiej strony.
Zakończenie pożycia małżeńskiego, czyli separacja sądowa może być natychmiast wprowadzona w życie niezależnie od ewentualnego wniesienia zażalenia przez drugą stronę i ciągle obowiązuje. Decyzja o separacji może ulec później zmianie, o ile ulegną zmianie pewne uwarunkowania. Może też zostać wycofana, gdy podział lub rozdział wspólnoty małżeńskiej stanie się prawomocny. Decyzja o separacji zostaje zniesiona automatycznie po upływie 2 lat, jakkolwiek podział lub rozdział wspólnoty małżeńskiej nie byłby jeszcze prawomocny.
Uprowadzenie rodzicielskie
Osoba, która uprowadziła dziecko, dopuszcza się przestępstwa, które jest traktowane jako skierowane przeciwko wolności. Nazywane jest ono inaczej samowładczym przejęciem dziecka pod swą opiekę. Cechami znamiennymi takiego czynu przestępczego jest to, że dziecko ma poniżej 16 lat, a jego rodzic, rodzic wychowujący, opiekun lub osoba bliska dziecku przejęła dziecko pod swoją opiekę od osoby, która sprawuje opiekę nad dzieckiem. Przestępstwo jest ścigane na wniosek, może być za nie orzeczona kara pieniężna lub kara pozbawienia wolności do 6 miesięcy.
Z międzynarodowym uprowadzeniem dziecka mamy do czynienia, gdy dziecko jest zabrane za granicę bez zgody rodzica sprawującego opiekę nad dzieckiem lub gdy nie wróciło z zagranicy po zakończeniu widzenia się z drugim rodzicem, mieszka na stałe w Finlandii i ma poniżej 16 lat.
Organizacje zajmujące się pomocą rodzinom, w szczególności w przypadku przemocy w rodzinie oraz świadczące bezpłatną pomoc prawną:
Opieka zastępcza
Jak zostać rodzicem zastępczym w państwie przyjmującym (jaka instytucja jest właściwa do przyjęcia zgłoszenia od kandydata/kandydatów na rodzica zastępczego, gdzie poszukiwać informacji – z podaniem linków, danych do kontaktu, etc.)
Osoba chętna podjęcia się roli rodzica zastępczego może skontaktować się z pracownikami socjalnymi w miejscu zamieszkania, którzy skierują ją dalej do osoby/osób, do kompetencji których należą bezpośrednio sprawy rodzicielstwa zastępczego. W mieście Helsinki pracownicy socjalni zajmujący się tymi sprawami udzielają porad pod nr tel. 040 3341423, email: lasten.perhehoito@hel.fi.
W Finlandii jest kilka organizacji pozarządowych, które zajmują się sprawami opieki zastępczej dla dzieci. Są to m.in.:
Pelastakaa Lapset ry https://www.pelastakaalapset.fi/tukea-lapsille-ja-perheille/adoptiot/
SOS – lapsikylä https://www.sos-lapsikyla.fi/osallistu/ryhdy-sijaisvanhemmaksi/ oraz https://www.sijaisvanhemmuus.fi/ (specjalna strona tej organizacji poświęcona rodzicielstwu zastępczemu)
Mannerheimin lastensuojeluliitto https://www.mll.fi/
Kalliola https://kalliola.fi/
Perhehoitoliitto https://www.perhehoitoliitto.fi/
Rodzicem zastępczym może zostać osoba dorosła, rodzina z dziećmi, bezdzietne małżeństwo.
Od osób ubiegających się o przyznanie im roli rodzica zastępczego wymagana jest znajomość języka fińskiego (biegła znajomość języka jest niezbędna np. do kontaktów z pracownikami socjalnymi, wypełniania druków i dokumentów oraz odbycia szkolenia trwającego ok. 6 miesięcy). Nie ma wymogu posiadania obywatelstwa Finlandii.
Kandydat na rodzica zastępczego nie musi posiadać specjalnego wykształcenia/kwalifikacji. Wymagane jest posiadanie stabilnej sytuacji finansowej i życiowej. Zainteresowani muszą przejść wstępne szkolenie dla przyszłych rodziców zastępczych, które trwa 4-6 miesięcy (organizowane jest w różnych częściach Finlandii raz/dwa razy w roku, w Helsinkach częściej). Przy zgłoszeniu na szkolenie należy spełnić następujące warunki:
Przed przystąpieniem do szkolenia sprawdza się, czy sytuacja życiowa danej osoby umożliwia skoncentrowanie się na szkoleniu.
Osoby uczestniczące w szkoleniu muszą też dostarczyć opinię od lekarza dotyczącą stanu zdrowia. Rejonowe władze socjalne są proszone o wydanie stosownej opinii, dokonuje się też sprawdzenia w systemie elektronicznym policji.
Jeżeli w rodzinie są dwie osoby dorosłe, jest wymagane by obydwie uczestniczyły w szkoleniu i przygotowaniach do umieszczenia dziecka w nowym domu.
Organizatorzy mogą uznać uczestnika za nieodpowiedniego do podjęcia funkcji, uczestnicy mogą też sami wycofać się podczas kursu.
Organy opieki społecznej działają wspólnie z innymi władzami pod kątem wykrywania trudnych sytuacji w rodzinie rzutujących przede wszystkim na życie i zdrowie dziecka, czy też innego członka rodziny. Opieka społeczna uruchamia swoje działania np. na podstawie zgłoszenia od członka rodziny czy osoby zaznajomionej z nią, nauczyciela dziecka, sąsiadów rodziny. Służby opieki społecznej mają w drastycznych sytuacjach prawo ingerencji w sprawy rodziny.
Organy opieki społecznej mogą w sytuacjach nagłych i drastycznych same podejmować decyzje o bezzwłocznym zabraniu dziecka spod opieki rodzica/rodziców zanim zostanie podjęta decyzja sądu administracyjnego. Zwykle odpowiedzialny pracownik opieki społecznej, który skierował dziecko np. pod opiekę publicznego ośrodka opieki nad dziećmi dokonuje szybko zgłoszenia do sądu i sąd wydaje równie szybko swoją decyzję w tej sprawie. Takimi nagłymi sytuacjami dotyczącymi zaniedbania opieki nad dziećmi powodującymi interwencję służb opieki społecznej są: drastyczne zaniedbanie przez opiekuna/opiekunów obowiązków dotyczących opieki nad dzieckiem, alkoholizm lub używanie środków narkotycznych przez opiekuna/opiekunów, ciężka choroba opiekuna, który nie jest w stanie zapewnić dziecku normalnej opieki.
Jeżeli dziecko, które ukończyło 12. rok życia lub opiekunowie uważają decyzję o bezzwłocznym umieszczeniu dziecka pod opieką poza domem za niesłuszną, mogą występować do sądu administracyjnego o wydanie decyzji w tej sprawie. Od decyzji sądu administracyjnego można odwoływać się do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Dostęp do pomocy prawnej
W przypadku niezadowolenia obywatela z uzyskanej usługi zdrowotnej, opieki społecznej, leczenia lub złego potraktowania go, czy też w sytuacji, gdy potrzebuje porad dotyczących jego praw w zakresie usług sektora opieki zdrowotnej i społecznej obywatel ten może zwrócić się do Rzecznika ds. Opieki Zdrowotnej i Społecznej (Sosiaali- ja potilasasiamies) w swojej gminie.
Poradnictwo dla Obywateli (Kansalaisneuvonta) jest portalem poradnictwa w zakresie świadczenia usług publicznych dla obywateli, pomagając im znaleźć odpowiedniego urzędnika/urząd lub usługę publiczną on-line w celu załatwienia danej sprawy. Za pomocą Poradnictwa dla Obywateli nie można jednak wnosić spraw urzędowych, Poradnictwo dla Obywateli nie może także pośredniczyć w przekazywaniu urzędnikom treści rozmów telefonicznych.
Obywatele mają prawo do składania skarg na decyzje władz i tego rodzaju skargi rozpatruje z zasady Sąd Administracyjny (Hallinto-oikeus). Większość skarg dotyczy zasiłków i dodatków społecznych. W sytuacji niezadowolenia z decyzji podjętej przez Sąd Administracyjny, można wystąpić o zgodę na odwołanie się do Naczelnego Sądu Administracyjnego (Korkein hallinto-oikeus). Każdy obywatel może też wnieść skargę do Państwowego Urzędu Administracji Terenowej AVI, do jednostki ds. zabezpieczenia prawnego w sytuacji naruszenia podstawowych praw człowieka i zabezpieczenia prawnego odnośnie do wszystkich form działalności podlegających nadzorowi urzędu, może też wnieść sprawę do Kanclerza Sprawiedliwośći (Oikeuskansleri) lub do Rzecznika Prawa/Ombudsmana w Parlamencie (Oikeusasiamies) w przypadku, gdy podejrzewa urzędnika o postępowanie niezgodne z prawem. Należy jednak pamiętać, że w tym samym czasie Kanclerz i Rzecznik nie mogą zajmować się tą samą sprawą.
Pełnomocnik z urzędu
Obywatel, którego dochody są niskie i nie wystarczają na pokrycie pomocy prawnej udzielanej przez adwokatów bądź radców prawnych, może uzyskać bezpłatną lub niskopłatną pomoc prawną finansowaną z puli środków państwowych i udzielaną przez Biura Pomocy Prawnej (Oikeusaputoimistot, https://oikeus.fi/oikeusapu/fi/). Do zakresu pomocy udzielanej przez Biura Pomocy Prawnej należy poradnictwo prawne, czynności prawne oraz wspomaganie prawne w procesie sądowym, a także przed urzędami oraz zwalnianie z niektórych opłat dotyczących rozpatrywania danej sprawy.
W Finlandii działa również Związek Adwokatów (Suomen Asianajajaliitto, https://asianajajaliitto.fi/), który zrzesza adwokatów z różnych dziedzin prawa i potrafi ukierunkować klienta na wybór odpowiedniego adwokata. Usługi prawne są w Finlandii drogie. Warto wspomnieć, że Związek Adwokatów organizuje dyżury w 14 miejscowościach na terenie całej Finlandii, udzielając bezpłatnych podstawowych porad i dyżurujący adwokat kieruje do adwokata o danej specjalizacji lub do właściwego urzędnika/urzędu. Na stronach Związku można znaleźć ogłoszenia o datach i miejscach, gdzie odbywają s ię ww. dyżury.
W Finlandii w wielu miastach istnieją Państwowe Biura Pomocy Prawnej/Valtion oikeusaputoimistot, www.oikeus.fi/oikeusapu, w których można uzyskać porady prawne. W zależności od dochodów danej osoby takie usługi prawne opłacane są w całości lub w części przez państwo i obejmują wszelkie czynności prawne, w tym reprezentowanie klienta w sądzie.
Ośrodki społeczne udzielające nagłej pomocy w sytuacjach przemocy w rodzinie: zobacz
Lista kontaktów w Polsce
Instytucja | Dane kontaktowe |
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Departament Konsularny | Adres: Al. Szucha 23, 00-580 Warszawa Telefon: (22) 523-90-00 Strona internetowa: www.gov.pl/web/dyplomacja Telefon: (22) 523-94-44 E-mail: DK.Sekretariat@msz.gov.pl, |
Ministerstwo Sprawiedliwości Departament Spraw Rodzinnych i Nieletnich | Adres: Al. Ujazdowskie 11, 00-950 Warszawa Telefon: (22) 239-07-40 Strona internetowa: zobacz |
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej Departament Polityki Rodzinnej | Adres: ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00‐513 Warszawa Telefon: (22)250-01-08 Strona internetowa: www.gov.pl/web/rodzina Telefon: (22) 461-60-60 E-mail: sekretariat.dsr@mrpips.gov.pl |
Rzecznik Praw Dziecka | Adres: ul. Chocimska 6, 00-791 Warszawa Telefon: (22) 583-66-00 Dziecięcy Telefon Zaufania: 800-12-12-12 E-mail: rpd@brpd.gov.pl Strona internetowa: www.brpd.gov.pl |
Rzecznik Praw Obywatelskich | Adres: Al. Solidarności 77, 00-090 Warszawa Telefon: (22) 551-77-00 Infolinia: 800-676-676 E-mail: biurorzecznika@brpo.gov.pl Strona internetowa: www.rpo.gov.pl |
Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie | Telefon: (22) 599-71-20 E-mail: sekretariat@wcpr.pl Strona internetowa: www.wcpr.pl |
Zielona Linia (udziela pomocy w zakresie usług rynku pracy i dostępnych świadczeń) | Adres: Centrum Informacyjno-Konsultacyjne Służb Zatrudnienia Zielona Linia, ul. Trawiasta 20b, 15-161 Białystok Telefon: 19524 (Infolinia) E-mail: biuro@zielonalinia.gov.pl Strona internetowa: www.zielonalinia.gov.pl |
Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą | Adres: ul. Kielecka 43, 02-530 Warszawa Telefon: (22) 469-11-26 E-mail: sekretariat@orpeg.pl Strona internetowa: www.orpeg.pl |
Warszawski Ośrodek Interwencji Kryzysowej | Adres: ul. 6-go Sierpnia 1/5, 02-843 Warszawa Telefon: (22) 855-44-32 E-mail: sekretariat@woik.waw.pl Wykaz ośrodków interwencji kryzysowej dla poszczególnych województw: zobacz |
Stowarzyszenie Polski Komitet Narodowy Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci – UNICEF | Adres: ul. Rolna 175 D, 02-729 Warszawa Telefon: (22) 568-03-00 E-mail: unicef@unicef.pl Strona internetowa: www.unicef.pl |
Ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia” | Telefon: 800-120-002 Strona internetowa: zobacz |
Komitet Ochrony Praw Dziecka | Adres: ul. Oleandrów 6, III piętro, 00-629 Warszawa Telefon: (22) 626-94-19 E-mail: kopd@kopd.pl Strona internetowa: www.kopd.pl |
