Przewodnik prawny dla polskiej rodziny za granicą

Przewodnik prawny dla polskiej rodziny za granicą

Bułgaria

Najważniejsze informacje

Szkoła

Model edukacji

W Bułgarii funkcjonuje dualny model edukacji. Istnieją obowiązkowe szkoły podstawowe oraz szkoły średnie ponadpodstawowe, które z kolei dzielą się na licea ogólnokształcące, licea językowe i specjalistyczne o różnych profilach (np. informatycznym, ekonomicznym, finansowym, bankowym, artystycznym itp.). W Bułgarii nie ma natomiast szkół zawodowych. Istnieją zarówno szkoły publiczne, jak i społeczne oraz prywatne. Wszystkie typy szkół realizują programy nauczania zatwierdzone przez bułgarskie Ministerstwo Nauki i podlegają temu ministerstwu.

 

Rok szkolny

Rok szkolny w Bułgarii rozpoczyna się 15 września, a kończy w różnych terminach w zależności od wieku uczniów:

  • dla klas I-III szkół podstawowych zakończenie roku szkolnego ma miejsce w ostatni piątek maja,
  • dla klas IV-VI – w drugiej połowie czerwca (decyzję na każdy rok szkolny podejmuje Minister Oświaty, np. w roku szkolnym 2019/2020 jest to 16 czerwca, a dla klas sportowych 30 czerwca),
  • dla klas VII-XI zakończenie roku szkolnego ma miejsce 30 czerwca,
  • maturzyści kończą zajęcia szkolne 15 maja.

Pozostałe przerwy świąteczne i ferie:

  • 1.11 – 3.11 przerwa świąteczna,
  • 21.12 – 5.01 przerwa świąteczna.

Przerwa Wielkanocna obejmująca dni od Wielkiego Piątku do Poniedziałku Wielkanocnego (święto ruchome). Należy pamiętać, że w Bułgarii Wielkanoc jest obchodzona według kalendarza liturgicznego prawosławnego, przypada więc w innym terminie niż w Polsce. Święta Bożego Narodzenia są zaś obchodzone w tym samym terminie co w Polsce.

Przerwa semestralna – 5.02 (od 6 lutego zaczyna się drugi semestr szkolny).

Ponadto wolnymi dniami od nauki w szkole jest zawsze 25 maja (Święto Piśmiennictwa Słowiańskiego) oraz dni, w których w szkołach trwają pisemne egzaminy maturalne (dwa dni w maju i egzaminy do szkół średnich (dwa dni w czerwcu).

 

Procedura naboru dziecka do szkoły

Rekrutacja dzieci do przedszkoli odbywa się drogą elektroniczną poprzez formularz internetowy. Każda gmina ma swoją własną stronę internetową i na przykład w Sofii jest to adres: www.kg.sofia.bg/isodz

Dokumenty dziecka, które należy przedstawić, to: akt urodzenia (w przypadku zagranicznego aktu można przedstawić wielojęzyczny akt lub z tłumaczeniem – dokumenty do użytku publicznego muszą mieć tłumaczenie przysięgłe), zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia, kalendarz szczepień. Niezbędne jest też przedstawienie dokumentów tożsamości rodziców.

Zapisy do pierwszej klasy szkół odbywają się w wybranej placówce oświatowej na podstawie takich samych dokumentów, jak przy zapisach do przedszkola. W przypadku zapisywania dziecka do klasy wyższej niż pierwsza niezbędne jest przedstawienie również zagranicznego świadectwa ukończenia poprzedniej klasy poświadczone przez odpowiednik polskiego kuratorium oświaty z tłumaczeniem przysięgłym i następnie poświadczone przez bułgarski inspektorat oświaty. Dokładnych informacji na temat lokalnych kuratoriów oświaty można zasięgnąć bezpośrednio w wybranej szkole.

Obowiązki i prawa ucznia

Obowiązki ucznia nie odbiegają zasadniczo od tych, które są stosowane w polskich szkołach. Obowiązki reguluje „Regulamin wdrażania ustawy o edukacji publicznej” z dnia 30 lipca 1999 r., ostatnia zmiana z 5 września 2014 r. Dostępny jest on w całości na stronie internetowej pod poniższym linkiem: zobacz

Zgodnie z tym regulaminem uczeń może być nieobecny w szkole jedynie z ważnych powodów w następujących przypadkach:

  • z przyczyn medycznych, po przedstawieniu zaświadczenia od lekarza w ciągu 3 dni szkolnych po powrocie do szkoły, wydany przez lekarza rodzinnego lub lekarza w placówce medycznej;
  • ze względu na obowiązkowy udział w innej działalności – po przedstawieniu dokumentu wydanego przez klub sportowy, którego jest członkiem, przez organizatorów zawodów, olimpiad, festiwali, koncertów, występów, wystaw itp., oraz po pisemnym potwierdzeniu przez rodzica lub opiekuna. Treningi, próby i obozy szkoleniowe nie stanowią obiektywnych powodów usprawiedliwiających nieobecności;
  • do 3 dni szkolnych w jednym roku szkolnym na podstawie pisemnego wniosku do nauczyciela klasowego, który należy złożyć z wyprzedzeniem. W wyjątkowych okolicznościach, gdy wniosku nie można złożyć z wyprzedzeniem, rodzic powiadamia wychowawcę telefonicznie lub e-mailem i składa wniosek po okresie nieobecności, ale nie później niż 3 dni szkolne po powrocie ucznia do szkoły’
  • do 7 dni szkolnych w jednym roku szkolnym, za uprzednią zgodą dyrektora szkoły na podstawie pisemnego wniosku rodziców, w którym szczegółowo opisano przyczyny nieobecności. Wniosek należy złożyć nie później niż 5 dni przed datą nieobecności w biurze szkoły.

Dokumenty potwierdzające uzasadnione powody nieobecności należy przedłożyć w ciągu trzech dni od powrotu ucznia do szkoły na cotygodniowe sporządzanie dziennika przez nauczyciela klasowego.

Jeżeli dokumenty dotyczące nieobecności nie zostaną dostarczone na czas, nieobecności uznaje się za nieuzasadnione.

Spóźnienie ucznia do 20 minut jest zgłaszane jako połowa nieobecności, a jego spóźnienie dłuższe niż 20 minut jest uważane za jedną nieobecność.

Na koniec każdego miesiąca ponad 5 nieobecności z powodów nieuzasadnionych zgłasza się służbom socjalnym w miejscu zamieszkania ucznia oraz rodzicom.

Obowiązki i prawa rodzica

Nie ma szczególnych oczekiwań odbiegających od ogólnie przyjętych europejskich norm społecznych. Uczestnictwo rodziców w życiu szkoły określone jest w regulaminach szkół. Kontakty pomiędzy rodzicami dzieci a nauczycielami utrzymywane są także drogą elektroniczną. Istnieje obowiązek szczepień.

System wsparcia szkolnego

W niektórych szkołach podstawowych publicznych jest zatrudniona dyżurna pielęgniarka. W szkołach nie ma darmowych gabinetów stomatologicznych. Z pomocy psychologów z zewnątrz korzysta się w razie konieczności spowodowanych szczególnymi zdarzeniami lub incydentami. W szkołach prywatnych opieka medyczna jest częściej spotykana – decyzję o jej zakresie podejmuje rada szkoły. Również system stypendialny dla szczególnie utalentowanych dzieci za wyniki w nauce leży w kompetencjach tej instytucji. 

Najczęstsze nieporozumienia

Najczęściej spotykane są problemy dziecka z odnalezieniem się w grupie i znalezieniem wspólnego języka. Problemem w przypadku przyjęcia do szkoły dziecka nie mówiącego dobrze po bułgarsku mogą być także problemy z porozumieniem się z rówieśnikami. Niestety bułgarski system edukacji nie zapewnia w takich przypadkach kursów dokształcających. Bezpłatne kursy językowe są dostępne tylko dla uchodźców. Dla pozostałych cudzoziemców są możliwości uczestniczenia w kursach internetowych za darmo: zobacz lub odpłatnych kursach stacjonarnych.

Wychowanie
 

Obowiązki rodzica

W Bułgarii istnieje powszechny obowiązek szkolny w zakresie szkoły podstawowej i zapewnienie jego realizacji przez dziecko spoczywa na rodzicach.

Kwestia pozostawienia dziecka samego w domu nie jest regulowana odrębnymi przepisami (obowiązują przepisy Kodeksu postępowania karnego za narażenie bezpieczeństwa i życia dziecka w przypadkach, gdy dojdzie do tragicznego zdarzenia). W niektórych szkołach podstawowych są świetlice, gdzie dziecko w przedziale wiekowym 1-4 klasa może przebywać pod opieką nauczyciela.

System świadczeń socjalnych

Informacja o świadczeniach socjalnych w Bułgarii jest dostępna pod adresem: zobacz

Świadczenia socjalne dzielą się na jednorazowe, związane z urodzeniem dziecka i świadczenia miesięczne do ukończenia przez dziecko 20. roku życia, pod warunkiem pobierania nauki, wypłacane na bazie dochodu rodziny. Są to najczęściej spotykane formy świadczeń socjalnych. W przypadku cudzoziemców, ubiegających się o podobne świadczenia podlegają wymogom rozporządzenia ( WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Wysokość miesięcznych zasiłków jest corocznie określana w ustawie budżetowej. Ich wysokość jest też powiązana, oprócz kryteriów dochodowych z liczbą dzieci w rodzinie (nie dotyczy rodzin wychowujących dzieci z niepełnosprawnościami, w których są stosowane ułatwienia w dostępie do świadczeń, w tym również świadczenia w naturze).

Wnioski wraz dokumentami dodatkowymi (akty urodzenia dzieci i zaświadczenia o dochodzie rodziny) składa się w rejonowych dyrekcjach pomocy społecznej w miejscu swojego zamieszkania.

Adresy biur są dostępne pod linkiem: zobacz

Pomoc lokalnych władz

Lokalne oddziały opieki społecznej są zlokalizowane przy władzach samorządowych. Zajmują się one sprawami przyznawania pomocy finansowej dla osób źle sytuowanych, sprawami związanymi z problemami w rodzinie, jak przemoc domowa (niezależnie od policji) czy innym wsparciem dla osób w trudniej sytuacji życiowej. Zakres pomocy zależy od sytuacji finansowej samorządu oraz od dostępności specjalistów na terenie gminy. Sytuacjami związanymi z separacją, rozwodami oraz uregulowaniem spraw związanych z opieka nad dziećmi zajmują się sądy. Osoby w trudnej sytuacji oraz mające problemy rodzinne powinny w pierwszej kolejności zgłaszać się do punktów opieki społecznej, gdzie uzyskają pomoc lub zostaną skierowane do odpowiedniej instytucji.

Problemy wychowawcze

Podmiotami właściwymi do udzielenia informacji i pomocy w przypadku problemów wychowawczych z dziećmi są: Inspektorat Oświatowy oraz poradnie psychologiczne.

Najczęstsze nieporozumienia

W przypadkach braku porozumienia rodziców w kwestii opieki nad dzieckiem, niezależnie od postępowania przed sądem, należy powiadomić wychowawcę w szkole dziecka. Dobrze jest także skontaktować się z miejscowym oddziałem opieki społecznej, który może zapewnić wsparcie mediacyjne lub wskazać ewentualne kursy czy spotkania dla par małżeńskich z problemami.

Problemy z prawem
 

System opieki społecznej

Opieka społeczna może objąć rodzinę instytucjonalną pomocą na wniosek lub z urzędu, np. w związku ze zgłoszeniem przez placówkę szkolną, lekarza, jak również na skutek zgłoszenia anonimowego. Opieka społeczna może odebrać i przejąć opiekę nad dzieckiem na podstawie decyzji sądu. Sytuacje takie są dopuszczalne w przypadku skrajnych zaniedbań wychowawczych, brakiem opieki nad małoletnimi dziećmi, pozbawieniem praw rodzicielskich obojga rodziców lub ich zgonu. Przysługuje droga odwoławcza do sądu wyższej instancji. Możliwe jest czasowe przekazanie dziecka do opieki społecznej w przypadku prowadzenia przez policję śledztwa w sprawach przemocy domowej dla bezpieczeństwa dziecka.

Gdzie szukać pomocy

Pomoc prawną świadczą bezpłatnie adwokaci skupieni w Krajowym Biurze Pomocy Prawnej w Sofii znajdującym się przy ul. Razwigor 1. Ogólnokrajowy telefon w sprawie pomocy prawnej to: 070018250.

Pomocą ofiarom przemocy domowej służy również Fundacja „Asocjacja Animus”, dysponująca siecią biur i ogólnokrajowym telefonem alarmowym: 080018676, dla osób dzwoniących z zagranicy jest to numer:  +35929817686. Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej Stowarzyszenia: zobacz 

Pełnomocnika z urzędu (prawnika) można otrzymać na własny wniosek, po spełnieniu warunków  dotyczących stanu majątkowego i sytuacji życiowej. Pełna informacja dostępna jest na stronie: zobacz

Wykaz adwokatów, zarejestrowanych zgodnie z art. 147-148 bułgarskiej ustawy o adwokaturze i rozporządzeniem nr 3 Wyższej Rady Adwokackiej z dnia 29 października 2004 r., jest dostępny na stronie Ambasady RP w Sofii: zobacz oraz na stronach bułgarskich: zobacz oraz zobacz (po wybraniu miejscowości, udostępnione są formatki kancelarii adwokackich z ich adresami internetowymi, pełną informacją na temat specjalizacji adwokatów oraz języków, w jakich jest prowadzona korespondencja).

Do spraw ew. konsultacji prawniczych istnieje również Bułgarsko-Polska Izba Prawnicza: www.advokatpolsha.bg. Strona ta jest prowadzona wyłącznie w języku bułgarskim, dlatego sugerowany jest wcześniejszy kontakt telefoniczny: telefon stacjonarny/fax:  +48 22 625 36 36, telefon komórkowy + 48 664 081 753, e-mail: kantora@advokatpolsha.bg.

Najczęstsze nieporozumienia

Do najczęstszych przyczyn nieporozumień należą nieznajomość języka i związane z tym trudności komunikacyjne.

Tu znajdziesz pomoc
 

Lista kontaktów w Bułgarii

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Sofii
Chan Krum 46, Sofia, Bułgaria
Telefon: +359 2 9023400, faks: +359 2 981 8545,
www.gov.pl/web/bulgaria

Konsulat Honorowy RP w Nesebarze
oś. Mladost, ul. Ljuben Karavelov 62, 8230 Nesebyr
e-mail: khnesebar@gmail.com

Lista organizacji polonijnych w Bułgarii

  • Polskie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe. im. Władysława Warneńczyka w Bułgarii, telefony: + 359 888 326 453, +359 895 455 600, www.poloniawbulgarii.org
  • Stowarzyszenie posiada swoje oddziały w Sofii, Burgas, Wielkim Tyrnowie, Płowdiw, Warnie, Jambole, Starej Zagorze, Dobriczu i Ruse
  • Polski Klub Warna w Warnie, telefon: +359 52 611 575

Lista kontaktów w Polsce

Instytucja

Dane kontaktowe

Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Departament Konsularny

Adres: Al. Szucha 23, 00-580 Warszawa

Telefon: (22) 523-90-00

Strona internetowa: www.gov.pl/web/dyplomacja

Telefon: (22) 523-94-44

E-mail: DK.Sekretariat@msz.gov.plinformacja.konsularna@msz.gov.pl

Ministerstwo Sprawiedliwości

Departament Spraw Rodzinnych i Nieletnich

Adres: Al. Ujazdowskie 11, 00-950 Warszawa

Telefon: (22) 239-07-40

Strona internetowa: zobacz

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej

Departament Polityki Rodzinnej

Adres: ul. Nowogrodzka 1/3/5,  00‐513 Warszawa

Telefon: (22)250-01-08

Strona internetowa: www.gov.pl/web/rodzina

Telefon: (22) 461-60-60

E-mail: sekretariat.dsr@mrpips.gov.pl

Rzecznik Praw Dziecka

Adres: ul. Chocimska 6, 00-791 Warszawa 

Telefon: (22) 583-66-00

Dziecięcy Telefon Zaufania: 800-12-12-12

E-mail: rpd@brpd.gov.pl

Strona internetowa: www.brpd.gov.pl

Rzecznik Praw Obywatelskich

Adres: Al. Solidarności 77, 00-090 Warszawa

Telefon: (22) 551-77-00

Infolinia: 800-676-676

E-mail: biurorzecznika@brpo.gov.pl

Strona internetowa: www.rpo.gov.pl

Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie

Telefon: (22) 599-71-20

E-mail: sekretariat@wcpr.pl

Strona internetowa: www.wcpr.pl

Zielona Linia

(udziela pomocy w zakresie usług rynku pracy i dostępnych świadczeń)

Adres: Centrum Informacyjno-Konsultacyjne Służb Zatrudnienia Zielona Linia, ul. Trawiasta 20b, 15-161 Białystok

Telefon: 19524 (Infolinia)

E-mail: biuro@zielonalinia.gov.pl

Strona internetowa: www.zielonalinia.gov.pl

Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą

Adres: ul. Kielecka 43, 02-530 Warszawa

Telefon: (22) 469-11-26

E-mail: sekretariat@orpeg.pl

Strona internetowa: www.orpeg.pl

Warszawski Ośrodek Interwencji Kryzysowej

Adres: ul. 6-go Sierpnia 1/5, 02-843 Warszawa

Telefon: (22) 855-44-32

E-mail: sekretariat@woik.waw.pl

Wykaz ośrodków interwencji kryzysowej dla poszczególnych województw: zobacz

Stowarzyszenie Polski Komitet Narodowy Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci – UNICEF

Adres: ul. Rolna 175 D, 02-729 Warszawa

Telefon: (22) 568-03-00

E-mail: unicef@unicef.pl

Strona internetowa: www.unicef.pl

Ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia”

Telefon: 800-120-002

Strona internetowa: zobacz

Komitet Ochrony Praw Dziecka

Adres: ul. Oleandrów 6, III piętro,  00-629 Warszawa

Telefon: (22) 626-94-19

E-mail: kopd@kopd.pl

Strona internetowa: www.kopd.pl

 

 

Austria