Model edukacji
W Bułgarii funkcjonuje dualny model edukacji. Istnieją obowiązkowe szkoły podstawowe oraz szkoły średnie ponadpodstawowe, które z kolei dzielą się na licea ogólnokształcące, licea językowe i specjalistyczne o różnych profilach (np. informatycznym, ekonomicznym, finansowym, bankowym, artystycznym itp.). W Bułgarii nie ma natomiast szkół zawodowych. Istnieją zarówno szkoły publiczne, jak i społeczne oraz prywatne. Wszystkie typy szkół realizują programy nauczania zatwierdzone przez bułgarskie Ministerstwo Nauki i podlegają temu ministerstwu.
Rok szkolny
Rok szkolny w Bułgarii rozpoczyna się 15 września, a kończy w różnych terminach w zależności od wieku uczniów:
Pozostałe przerwy świąteczne i ferie:
Przerwa Wielkanocna obejmująca dni od Wielkiego Piątku do Poniedziałku Wielkanocnego (święto ruchome). Należy pamiętać, że w Bułgarii Wielkanoc jest obchodzona według kalendarza liturgicznego prawosławnego, przypada więc w innym terminie niż w Polsce. Święta Bożego Narodzenia są zaś obchodzone w tym samym terminie co w Polsce.
Przerwa semestralna – 5.02 (od 6 lutego zaczyna się drugi semestr szkolny).
Ponadto wolnymi dniami od nauki w szkole jest zawsze 25 maja (Święto Piśmiennictwa Słowiańskiego) oraz dni, w których w szkołach trwają pisemne egzaminy maturalne (dwa dni w maju i egzaminy do szkół średnich (dwa dni w czerwcu).
Procedura naboru dziecka do szkoły
Rekrutacja dzieci do przedszkoli odbywa się drogą elektroniczną poprzez formularz internetowy. Każda gmina ma swoją własną stronę internetową i na przykład w Sofii jest to adres: www.kg.sofia.bg/isodz
Dokumenty dziecka, które należy przedstawić, to: akt urodzenia (w przypadku zagranicznego aktu można przedstawić wielojęzyczny akt lub z tłumaczeniem – dokumenty do użytku publicznego muszą mieć tłumaczenie przysięgłe), zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia, kalendarz szczepień. Niezbędne jest też przedstawienie dokumentów tożsamości rodziców.
Zapisy do pierwszej klasy szkół odbywają się w wybranej placówce oświatowej na podstawie takich samych dokumentów, jak przy zapisach do przedszkola. W przypadku zapisywania dziecka do klasy wyższej niż pierwsza niezbędne jest przedstawienie również zagranicznego świadectwa ukończenia poprzedniej klasy poświadczone przez odpowiednik polskiego kuratorium oświaty z tłumaczeniem przysięgłym i następnie poświadczone przez bułgarski inspektorat oświaty. Dokładnych informacji na temat lokalnych kuratoriów oświaty można zasięgnąć bezpośrednio w wybranej szkole.
Obowiązki i prawa ucznia
Obowiązki ucznia nie odbiegają zasadniczo od tych, które są stosowane w polskich szkołach. Obowiązki reguluje „Regulamin wdrażania ustawy o edukacji publicznej” z dnia 30 lipca 1999 r., ostatnia zmiana z 5 września 2014 r. Dostępny jest on w całości na stronie internetowej pod poniższym linkiem: zobacz
Zgodnie z tym regulaminem uczeń może być nieobecny w szkole jedynie z ważnych powodów w następujących przypadkach:
Dokumenty potwierdzające uzasadnione powody nieobecności należy przedłożyć w ciągu trzech dni od powrotu ucznia do szkoły na cotygodniowe sporządzanie dziennika przez nauczyciela klasowego.
Jeżeli dokumenty dotyczące nieobecności nie zostaną dostarczone na czas, nieobecności uznaje się za nieuzasadnione.
Spóźnienie ucznia do 20 minut jest zgłaszane jako połowa nieobecności, a jego spóźnienie dłuższe niż 20 minut jest uważane za jedną nieobecność.
Na koniec każdego miesiąca ponad 5 nieobecności z powodów nieuzasadnionych zgłasza się służbom socjalnym w miejscu zamieszkania ucznia oraz rodzicom.
Obowiązki i prawa rodzica
Nie ma szczególnych oczekiwań odbiegających od ogólnie przyjętych europejskich norm społecznych. Uczestnictwo rodziców w życiu szkoły określone jest w regulaminach szkół. Kontakty pomiędzy rodzicami dzieci a nauczycielami utrzymywane są także drogą elektroniczną. Istnieje obowiązek szczepień.
System wsparcia szkolnego
W niektórych szkołach podstawowych publicznych jest zatrudniona dyżurna pielęgniarka. W szkołach nie ma darmowych gabinetów stomatologicznych. Z pomocy psychologów z zewnątrz korzysta się w razie konieczności spowodowanych szczególnymi zdarzeniami lub incydentami. W szkołach prywatnych opieka medyczna jest częściej spotykana – decyzję o jej zakresie podejmuje rada szkoły. Również system stypendialny dla szczególnie utalentowanych dzieci za wyniki w nauce leży w kompetencjach tej instytucji.
Najczęstsze nieporozumienia
Najczęściej spotykane są problemy dziecka z odnalezieniem się w grupie i znalezieniem wspólnego języka. Problemem w przypadku przyjęcia do szkoły dziecka nie mówiącego dobrze po bułgarsku mogą być także problemy z porozumieniem się z rówieśnikami. Niestety bułgarski system edukacji nie zapewnia w takich przypadkach kursów dokształcających. Bezpłatne kursy językowe są dostępne tylko dla uchodźców. Dla pozostałych cudzoziemców są możliwości uczestniczenia w kursach internetowych za darmo: zobacz lub odpłatnych kursach stacjonarnych.
Obowiązki rodzica
W Bułgarii istnieje powszechny obowiązek szkolny w zakresie szkoły podstawowej i zapewnienie jego realizacji przez dziecko spoczywa na rodzicach.
Kwestia pozostawienia dziecka samego w domu nie jest regulowana odrębnymi przepisami (obowiązują przepisy Kodeksu postępowania karnego za narażenie bezpieczeństwa i życia dziecka w przypadkach, gdy dojdzie do tragicznego zdarzenia). W niektórych szkołach podstawowych są świetlice, gdzie dziecko w przedziale wiekowym 1-4 klasa może przebywać pod opieką nauczyciela.
System świadczeń socjalnych
Informacja o świadczeniach socjalnych w Bułgarii jest dostępna pod adresem: zobacz
Świadczenia socjalne dzielą się na jednorazowe, związane z urodzeniem dziecka i świadczenia miesięczne do ukończenia przez dziecko 20. roku życia, pod warunkiem pobierania nauki, wypłacane na bazie dochodu rodziny. Są to najczęściej spotykane formy świadczeń socjalnych. W przypadku cudzoziemców, ubiegających się o podobne świadczenia podlegają wymogom rozporządzenia ( WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Wysokość miesięcznych zasiłków jest corocznie określana w ustawie budżetowej. Ich wysokość jest też powiązana, oprócz kryteriów dochodowych z liczbą dzieci w rodzinie (nie dotyczy rodzin wychowujących dzieci z niepełnosprawnościami, w których są stosowane ułatwienia w dostępie do świadczeń, w tym również świadczenia w naturze).
Wnioski wraz dokumentami dodatkowymi (akty urodzenia dzieci i zaświadczenia o dochodzie rodziny) składa się w rejonowych dyrekcjach pomocy społecznej w miejscu swojego zamieszkania.
Adresy biur są dostępne pod linkiem: zobacz
Pomoc lokalnych władz
Lokalne oddziały opieki społecznej są zlokalizowane przy władzach samorządowych. Zajmują się one sprawami przyznawania pomocy finansowej dla osób źle sytuowanych, sprawami związanymi z problemami w rodzinie, jak przemoc domowa (niezależnie od policji) czy innym wsparciem dla osób w trudniej sytuacji życiowej. Zakres pomocy zależy od sytuacji finansowej samorządu oraz od dostępności specjalistów na terenie gminy. Sytuacjami związanymi z separacją, rozwodami oraz uregulowaniem spraw związanych z opieka nad dziećmi zajmują się sądy. Osoby w trudnej sytuacji oraz mające problemy rodzinne powinny w pierwszej kolejności zgłaszać się do punktów opieki społecznej, gdzie uzyskają pomoc lub zostaną skierowane do odpowiedniej instytucji.
Problemy wychowawcze
Podmiotami właściwymi do udzielenia informacji i pomocy w przypadku problemów wychowawczych z dziećmi są: Inspektorat Oświatowy oraz poradnie psychologiczne.
Najczęstsze nieporozumienia
W przypadkach braku porozumienia rodziców w kwestii opieki nad dzieckiem, niezależnie od postępowania przed sądem, należy powiadomić wychowawcę w szkole dziecka. Dobrze jest także skontaktować się z miejscowym oddziałem opieki społecznej, który może zapewnić wsparcie mediacyjne lub wskazać ewentualne kursy czy spotkania dla par małżeńskich z problemami.
System opieki społecznej
Opieka społeczna może objąć rodzinę instytucjonalną pomocą na wniosek lub z urzędu, np. w związku ze zgłoszeniem przez placówkę szkolną, lekarza, jak również na skutek zgłoszenia anonimowego. Opieka społeczna może odebrać i przejąć opiekę nad dzieckiem na podstawie decyzji sądu. Sytuacje takie są dopuszczalne w przypadku skrajnych zaniedbań wychowawczych, brakiem opieki nad małoletnimi dziećmi, pozbawieniem praw rodzicielskich obojga rodziców lub ich zgonu. Przysługuje droga odwoławcza do sądu wyższej instancji. Możliwe jest czasowe przekazanie dziecka do opieki społecznej w przypadku prowadzenia przez policję śledztwa w sprawach przemocy domowej dla bezpieczeństwa dziecka.
Pomoc prawną świadczą bezpłatnie adwokaci skupieni w Krajowym Biurze Pomocy Prawnej w Sofii znajdującym się przy ul. Razwigor 1. Ogólnokrajowy telefon w sprawie pomocy prawnej to: 070018250.
Pomocą ofiarom przemocy domowej służy również Fundacja „Asocjacja Animus”, dysponująca siecią biur i ogólnokrajowym telefonem alarmowym: 080018676, dla osób dzwoniących z zagranicy jest to numer: +35929817686. Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej Stowarzyszenia: zobacz
Pełnomocnika z urzędu (prawnika) można otrzymać na własny wniosek, po spełnieniu warunków dotyczących stanu majątkowego i sytuacji życiowej. Pełna informacja dostępna jest na stronie: zobacz
Wykaz adwokatów, zarejestrowanych zgodnie z art. 147-148 bułgarskiej ustawy o adwokaturze i rozporządzeniem nr 3 Wyższej Rady Adwokackiej z dnia 29 października 2004 r., jest dostępny na stronie Ambasady RP w Sofii: zobacz oraz na stronach bułgarskich: zobacz oraz zobacz (po wybraniu miejscowości, udostępnione są formatki kancelarii adwokackich z ich adresami internetowymi, pełną informacją na temat specjalizacji adwokatów oraz języków, w jakich jest prowadzona korespondencja).
Do spraw ew. konsultacji prawniczych istnieje również Bułgarsko-Polska Izba Prawnicza: www.advokatpolsha.bg. Strona ta jest prowadzona wyłącznie w języku bułgarskim, dlatego sugerowany jest wcześniejszy kontakt telefoniczny: telefon stacjonarny/fax: +48 22 625 36 36, telefon komórkowy + 48 664 081 753, e-mail: kantora@advokatpolsha.bg.
Najczęstsze nieporozumienia
Do najczęstszych przyczyn nieporozumień należą nieznajomość języka i związane z tym trudności komunikacyjne.
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Sofii
Chan Krum 46, Sofia, Bułgaria
Telefon: +359 2 9023400, faks: +359 2 981 8545,
www.gov.pl/web/bulgaria
Konsulat Honorowy RP w Nesebarze
oś. Mladost, ul. Ljuben Karavelov 62, 8230 Nesebyr
e-mail: khnesebar@gmail.com
Lista organizacji polonijnych w Bułgarii
Lista kontaktów w Polsce
Instytucja | Dane kontaktowe |
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Departament Konsularny | Adres: Al. Szucha 23, 00-580 Warszawa Telefon: (22) 523-90-00 Strona internetowa: www.gov.pl/web/dyplomacja Telefon: (22) 523-94-44 E-mail: DK.Sekretariat@msz.gov.pl, informacja.konsularna@msz.gov.pl |
Ministerstwo Sprawiedliwości Departament Spraw Rodzinnych i Nieletnich | Adres: Al. Ujazdowskie 11, 00-950 Warszawa Telefon: (22) 239-07-40 Strona internetowa: zobacz |
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej Departament Polityki Rodzinnej | Adres: ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00‐513 Warszawa Telefon: (22)250-01-08 Strona internetowa: www.gov.pl/web/rodzina Telefon: (22) 461-60-60 E-mail: sekretariat.dsr@mrpips.gov.pl |
Rzecznik Praw Dziecka | Adres: ul. Chocimska 6, 00-791 Warszawa Telefon: (22) 583-66-00 Dziecięcy Telefon Zaufania: 800-12-12-12 E-mail: rpd@brpd.gov.pl Strona internetowa: www.brpd.gov.pl |
Rzecznik Praw Obywatelskich | Adres: Al. Solidarności 77, 00-090 Warszawa Telefon: (22) 551-77-00 Infolinia: 800-676-676 E-mail: biurorzecznika@brpo.gov.pl Strona internetowa: www.rpo.gov.pl |
Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie | Telefon: (22) 599-71-20 E-mail: sekretariat@wcpr.pl Strona internetowa: www.wcpr.pl |
Zielona Linia (udziela pomocy w zakresie usług rynku pracy i dostępnych świadczeń) | Adres: Centrum Informacyjno-Konsultacyjne Służb Zatrudnienia Zielona Linia, ul. Trawiasta 20b, 15-161 Białystok Telefon: 19524 (Infolinia) E-mail: biuro@zielonalinia.gov.pl Strona internetowa: www.zielonalinia.gov.pl |
Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą | Adres: ul. Kielecka 43, 02-530 Warszawa Telefon: (22) 469-11-26 E-mail: sekretariat@orpeg.pl Strona internetowa: www.orpeg.pl |
Warszawski Ośrodek Interwencji Kryzysowej | Adres: ul. 6-go Sierpnia 1/5, 02-843 Warszawa Telefon: (22) 855-44-32 E-mail: sekretariat@woik.waw.pl Wykaz ośrodków interwencji kryzysowej dla poszczególnych województw: zobacz |
Stowarzyszenie Polski Komitet Narodowy Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci – UNICEF | Adres: ul. Rolna 175 D, 02-729 Warszawa Telefon: (22) 568-03-00 E-mail: unicef@unicef.pl Strona internetowa: www.unicef.pl |
Ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia” | Telefon: 800-120-002 Strona internetowa: zobacz |
Komitet Ochrony Praw Dziecka | Adres: ul. Oleandrów 6, III piętro, 00-629 Warszawa Telefon: (22) 626-94-19 E-mail: kopd@kopd.pl Strona internetowa: www.kopd.pl |